10210

10210

بررسي آثار ناشي از ايجاد بزرگراه ها بر ساختار اجتماعي محله هاي شهري و ارائه راهكارهاي مناسب نمونه موردي محله هاي كرمان و فدك در منطقه 8 شهرداري تهران

كارشناسي ارشد

معماري

مهر 1390

مهر 1390

دكتر شيعه

دكتر پارسي

امروزه رشد و گسترش شهرها، ضرورت ايجاد بزرگراه ها را ايجاب مي كند. بنابراين بزرگراه ها نقش بسيار مهمي در شبكه حمل و نقل درون شهري دارند. در عين حال محله نيز مهم ترين عنصر شهر است كه به آن معنا و هويت مي بخشد. با توجه به اهميت محله مهم ترين مسأله اي كه از نظر شهرسازان و برنامه ريزان حمل و نقل دور مي ماند، توجه به ساختار محله ها مي باشد. آن ها بدون توجه به وضعيت محله ها به طراحي و ساماندهي شبكه راه هاي شهري مي پردازند و تغييرات اساسي در محله ها ايجاد مي كنند. بررسي فرايند تحولات فضايي شهرها نشان مي دهد كه محله هاي مختلف شهر در گذشته بر اساس ويژگي هاي قومي، صنفي و مذهبي شكل گرفته و از رشد آرام وسازمان يافته برخوردار بودند. عليرغم توسعه سازمان يافته شهر و هماهنگي ميان محله ها طي سال هاي گذشته، اجراي برنامه هاي عمراني (احداث بزرگراه ها و راه هاي شرياني) باعث برهم زدن نظم و ساختار اجتماعي محلههاي شهري شده است. براساس نظريه گيدنز ساختار اجتماعي يعني روابط اجتماعي بين كنشگران و روابط كنشگران با جوامع بالاتر. بنابراين براي بررسي ساختار اجتماعي محله، روابط بين ساكنين محله با يكديگر و روابط بين ساكنين محله با شوراياري و شهرداري درنظر گرفته شده است. با توجه به اهميت محله ها و ضرورت ايجاد بزرگراه ها در اين نوشتار به بررسي تأثيرات بزرگراه بر ساختار اجتماعي محله و ارائه راهكارهاي مناسب براي كاهش تأثيرات منفي بزرگراه بر ساختار اجتماعي محله هاي شهري پرداخته شده است. نمونههاي مورد مطالعه، محله هاي فدك و كرمان واقع در منطقه 8 شهرداري تهران است كه بزرگراه امام علي(ع) از بين آن ها عبور مي كند. در اين نوشتار از رويكرد روش تحقيق آميخته (روش كمي و كيفي به طور همزمان) استفاده شده است. پس از روش كمي (فن پرسشنامه) و از روش كيفي (فن مصاحبه عميق) براي درك بهتر موضوع استفاده شدده است. با استفاده از فرمول كوكران 54 نسخه پرسشنامه براي جامعه نمونه در نظر گرفته شد و بر اساس شيوه نمونه گيري چند مرحله اي بين بلوك هاي انتخاب شده توزيع شد و 28 عدد مصاحبه عميق بر اساس روش نمونه گيري گلوله برفي، با تكيه بر حد اشباع نظري انجام شد كه شامل 9 متخصص برنامه ريزي حمل و نقل، 10 متخصص شهرسازي، 5 متخصص جامعه شناسي و 4 كارمند شهرداري منطقه 8 شهرداري تهران مي باشد. بر اساس اطلاعات به دست آمده مي توان بيان كرد كه بزرگراه امام علي(ع) ساختار اجتماعي دو محله فدك و كرمان را از بين برده است و هيچ ارتباط كالبدي به جزء يك پل عابر دو محله با يكديگر ندارند. براي تحليل و ارائه راهكار براي كم كردن تأثير منفي بزرگراه امام استفاده شده است و راهكارهايي مانند ايجاد SWOT علي(ع) بر ساختار اجتماعي دو محله فدك و كرمان از فن خيابان سواره رو و پياده مدار روي بزگراه، افزايش تعداد پل هاي عابر، ايجاد فضاي شهري بر روي بزرگراه، ايجاد ساختماني كه در دو محله داراي ورودي باشد و از روي بزرگراه گذر كند، ايجاد تابلوهايي با عكس هاي قديمي محله كه در ديد محله مقابل قرار گيرد تا حداقل ارتباط بصري بين دو محله حفظ شود، افزايش روابط بين ساكنين محله با شوراياري، برگزاري جلسه هاي بين ساكنين محله با اعضاي شوراياري محله و غيره براي كم كردن تأثير بزرگراه بر ساختار اجتماعي دو محله مي توان بيان كرد كه هر يك از راهكارها با توجه به بودجه شهرداري و علاقه مندي ساكنين دو محله مي تواند انجام گيرد. واژگان كليدي : بزرگراه، محله، ساختار اجتماعي محله، بزرگراه امام علي(ع)، محله فدك، محله كرمان.