10851

10851

مركز هنر، فرهنگ و آيين هاي فولكلور ايران

كارشناسي ارشد

معماري و شهرسازي - فرهنگي و آموزشي

1389

1389

دكتر سيد باقر حسيني

عدم وجود فضاهاي مناسب براي زنده نگاه داشتن و مطرح شدن مراسم فلكولوريك ايران باعث از بين رفتن اين فرهنگ اصيل و غني در بستر زمان شده است! 1- امر فرهنگ و لزوم توجه به آن - تعريف فرهنگ "فرهنگ عبارت است ازمجموعه مايه هايي كه رفتار انسان را از رفتار حيوانات مشخص وممتاز مي سازد و به طور كلي سه بخش اساسي مي توان براي فرهنگ درنظر گرفت: اول، شناخت ها و باورها; دوم، ارزشها و گرايشها; سوم رفتارهاوكردارها. " بي توجهي نسبت به امر فرهنگ موجب بي هويتي فرهنگي و در نتيجه آن عدم مصونيت در مقابل هجمه فرهنگ هاي بيگانه خواهد بود. زمينه هاي پيدايش تهاجم فرهنگي 1-وجود احساس حقارت 2-عدم مقبوليت و محبوبيت 3-خلاء و فرهنگ جامعه 4-بي اعتقاد كردن مردم يك جامعه به فرهنگ و تاريخ خودشان است . و از اصلي ترين راه هاي مقابله با آن 1- دفاع از ارزشهاي اسلامي و ايراني 2-استفاده از هنر و هنرمندان متعهد 3- برنامه ريزي فرهنگي 4-تكيه به هويت ديني ملي را مي توان نام برد. در طول تاريخ پر افتخار ايران هميشه مرداني بودند كه هنر و علم و قلم خويش را در جهت زنده نگاه داشتن و حفظ فرهنگ و تاريخ ايران بزرگ و با عظمت به كار برده اند و ما اكنون گنجينه عظيم فرهنگ و اداب و سنن خورد را مديون همين مجاهدت ها و تلاش ها هستيم. يكي از مهم ترين بخش هاي فرهنگ ، فرهنگ عامه يا فرهنگ فولكلور يك سرزمين است كه با شناخت آن مي توان اصيل ترين و بكر ترين مبنا هاي فكري و فرهنگي يك ملت را استخراج نمود. فولكلور Folklore مركب از دو كلمه است. Folk، به معني مردم، گروه، قوم و خويش،‌ملت، عوام و توده مردم و lore، به معني دانش، ‌معرفت و دانستن است. بنابراين واژه فولكلور را مي‌توان به "فرهنگ و دانش عامه" يا "اشعار و افسانه‌ها و آداب و رسوم و باورهاي مردم" ترجمه كرد. از كاركردهاي فرهنگ عامّه در اجتماع ايجاد همبستگي قومي و نژادي و نزديك نمودن قوميت ها و مليت ها به يكديگر مي است. به علاوه فرهنگ عامّه هر ملتي ، در حقيقت ، حافظه تاريخ سياسي و اجتماعي آن ملت است، فرهنگ عامّه خاستگاه و شالوده الهامات بشري درزمينه ادبيات و هنر به شمار مي آيد و فرهنگ عامّه را مي توان نوعي رابط فرهنگي بين نسل هاي مختلف به حساب آورد. هر چند كه ايران در زمينه منابع فولكلوريك ، نسبت به بسياري از كشورهاي ديگر ، غني تر و كامل تر است ، اما در اثر : فقر و گرسنگي ، كوچ دادن و تخت قاپو كردن ايلات و عشاير ، سهوت جابه جايي و حمل و نقل ، هجوم فرهنگ بيگانه و تغييراتي كه به سرعت در جامعه انجام مي گيرد ، بسياري از آداب و رسوم دهات و ايلات دوردست ، فراموش شده است و اگر امروز نسبت به جمع آوري آنها اقدامي نشود ، ديري نمي پايد كه بسياري از اين گنجينه هاي ملي را از دست خواهيم داد . يكي از مهم ترين دلايل غناي گنجينه فولكلور ايران ، آميخته شدن آن بافرهنگ و آداب و رسوم اسلامي است . ايرانيان ، تا قبل از ورود اسلام به سرزمينشان نيزمردمي با تمدن و داراي فرهنگ و آداب و رسوم شناخته شده در بين ممالك آن زمان بودند ، و پس از پذيرش اسلام ، اين آداب و رسوم ، نه تنها رنگ نباختند و از بين نرفتند ، بلكه در پرتو تعاليم اسلامي ، رنگ و بوي اسلامي به خود گرفتند ، و كامل تر از قبل ، به حيات خود ادامه دادند . متخصصان و فرهنگ شناسان تا كنون تحقيقات وسيعي (البته نه تا حد كافي در خورعظمت فرهنگ عظيم ايران) در زمينه فولكلور ايران انجام داده اند ويژگي ها ،خواص و ابعاد و گستره آن را مورد بررسي قرار دارده مصاديق ان را مشخص نموده اند. آيين ها و مراسم فرهنگي فولكلورمستلزم بررسي هاي عميق و قابل تأملي است كه همت جمعي و تلاش همگاني را مي طلبد. مهم تر از همه اينكه پرداخت به آن موجب ايجاد و تقويت روح اصيل ايراني در جامعه مي شود كه برخوردار ازآداب و آييني است كه ارزش هايي چون شهامت و مردانگي ،رشادت و شهامت ،شجاعت ،قناعت، پاكي ،صداقت و دوستي و مهر و محبت و ... را پاس مي دارد با اين وجود ديگر چه مانعي بر سر راه سعادت آن جامعه مي تواند سد راه شود.؟ در اين ميان هنر والاي معماري كه همواره ودر طول تاريخ هم متاثر از فرهنگ بوده و هم جايگاه رشد دادن و هويت بخشيدن و باز زنده سازي اصول و مباني فرهنگي در غالب و كالبد فضا و فرم و مصالح را داشته است، به جاست كه با ارزش نهادن به اين مفاهيم توجه بيشتري مبذول داشته و محمل و عرصه لازم جهت ظهور و بروز آن را فراهم آورد. اكنون فقر فضاي معماري منسجم و پاسخگو در تمام عرصه هاي هنر هاي آييني و عامه ملموس است.و پاي درد دل هر يك از اهالي هنر كه بنشيني اين عدم وجود فضاي معمارانه براي اجرا و بروز آن احساس مي شود. شايد عرصه هايي هرچند نمادين، گامي نخست و راه گشاي توسعه و گسترش اين فرهنگ اصيل و غني مي باشد. كلمات كليدي: فرهنگ- هويت فرهنگي- مقابله با هجمه هاي فرهنگي- پتانسسيل هاي فرهنگي ايران -فرهنگ فولكلور