10930

10930

احياء و باززنده سازي ميدان پست قديم بيرجند با رويكرد محله محوري

كارشناسي ارشد

معماري - مرمت و احياء بناها و بافت هاي تاريخي

دي ماه 1391

دي ماه 1391

دكتر اصغر محمد مرادي - دكتر فاطمه مهديزاده سراج

چكيده بافت تاريخي شهرها جزئي از سرمايه ملي و فرهنگي كشور است كه نه تنها به لحاظ زيباشناختي، تداوم خاطرات جمعي و هويتبخشي شهرهاي ما ارزشمند هستند، بلكه محل سكونت و معيشت ميليونها نفر نيز محسوب ميشوند. با اين حال، اين بافتها داراي ويژگيهاي منفي همچون آشفتگي سيما و منظر، عدم دسترسي مناسب، كمبود تاسيسات و تجهيزات شهري، آشفتگي در ساختار اقتصادي و اجتماعي، فرسودگي كالبدي ـ سازه اي نيز هستند كه منجر به تخليه جمعيت زيادي از اين بافتها شده است. تنوع بخشي كاركردي و تجديد سازمان در حيات شهري بافت هاي تاريخي بايد در زمينه تسهيلات و تنوع بخشي چشم اندازها، به مكاني جذاب تبديل شوند، كه در روند آن بازده سرمايه گذاري به طور قطعي تامين و راه براي برنامه ريزي و استمرار تجديد حيات دوباره از بافت هاي تاريخي خود هموار شود. شناخت عملكرد ها و كشف و مرمت ضرايب مستور در بناها و بافت هاي تاريخي، خود مستلزم دانايي و تحقيق و تجربه اي است كه لزوم توجه و آگاهي به آن در بازسازي و نوسازي پروژه هاي مرمتي حائز اهميت است. بدون شناخت و كشف اين اصول، هرگونه تغييري در عملكردها به بيراهه كشاندن فرهنگ و آداب و رسوم، و حيات زندگي گذشتگان است. تفاهم و هم سويي نظرهاي مردم و مسئولان به توفيق برنامه هاي مرمتي كمك موثري مي كند، اگر اين توفيق دست دهد، راه براي ادامه مرمت بافت هاي قديمي شهر و توسعه پايدار آن هموار خواهد شد. رشد و پرورش توانمندي¬هاي اجتماعات محلي منجر به ارتقاء سطح كيفيت زندگي و شاخص رضايت از زندگي مي‌شود كه تأثير مثبتي بر سرمايه اجتماعي دارد. افزايش همبستگي اجتماعي به همراه پررنگ شدن نقش اجتماعات محلي، از مزاياي اتخاذ رويكردهايي است كه اجتماعات محلي را به عنوان پايه¬اي اساسي براي توسعه پايدار پذيرفته¬اند. محله سر ده و محور ميدان پست قديم بيرجند به علت دارا بودن پيشينه تاريخي غني و نقش مهم تاريخي- فرهنگي به عنوان قديمي ترين بخش از بافت، پرتراكم ترين قسمت بافت به جهت قرارگيري ابنيه تاريخي ثبتي و باارزش و همچنين حفظ ظاهر و شكل ارگانيك خود، داراي ارزش زيادي است كه از گذشته تا به امروز سبب اهميت آن شده است. مهاجرت ساكنين اصلي بافت و جايگزيني آنها توسط افراد روستايي، افغاني و غير بومي كه هيچ گونه تعلق خاطري به محله ندارند، فرسودگي هاي كالبدي ناشي از گذشت زمان و فعاليت هاي جاري در محدوده، سطح كيفي زندگي در اين محله، گذر وبافت پيرامون آن را نسبت به حالت اصيل و اوليه آن به شدت كاهش داده است به طوري كه بخشي از واحدهاي مسكوني متروكه- مخروبه شده و تبديل به مكان هايي جهت تجمع افراد بزهكار شده‌اند. مشكلات مطرح شده سبب شده بافت اين بخش از شهر كه درواقع مهمترين بخش آن از لحاظ فرهنگي- تاريخي مي‌باشد، از درون تهي و بي‌هويت شده و خاطره هاي آن در معرض نابودي و پاك شدن قرار گرفته و تنها كالبد فرسوده و تاريخي آن باقي بماند. تعارض و تضاد ارزشي ميان كالبد تاريخي باقي مانده و ارزش هاي فرهنگي- اجتماعي تغيير يافته، لزوم توجه به پژوهش و بررسي هاي بيشتري را در اين محدوده نمايان مي‌سازد و اينكه امروزه مي توانيم با استفاده از پتانسيل هاي بالاي فرهنگي- تاريخي اين بافت ، سطح كيفي، اقتصادي محيطي ، اجتماعي و كالبدي آن را بالا برده و در حفظ ، تقويت و تداوم خاطره هاي شهري اين بخش از شهر تلاش نماييم. كليد واژه: بافت تاريخي، هويت بخشي شهر، مهاجرت، اجتماعات محلي، پتانسيل هاي فرهنگي- تاريخي