11652

11652

بازيابي ديناميكي و تثبيت تراز درياچه اروميه با در نظرگرفتن اثرات تغييراقليم : رويكرد جيره بندي و تهيه منحنيهاي فرمان جريان ورودي به درياچه

كارشناسي ارشد

عمران - محيط زيست

اسفند 1391

اسفند 1391

دكتر افشار - دكتر جلالي

چكيده درياچهي اروميه بزرگترين درياچه در ايران بوده كه به لحاظ شرايط اكولوژيكي منحصر به فرد خود داراي اهميت جهاني ميباشد. اين درياچه به عنوان پارك بينالمللي و ذخيرهي حفاظت شدهي زيستكره از سوي يونسكو شناخته شده و در فهرست تالابهاي رامسر ثبت گرديده است. روند تغييرات بيلان آبي اين حوضه در مدت زماني كوتاه و تغييرات شديد سطح آب آن، علاوه بر القاي طيف گستردهي اثرات زيانبار در جنبههاي زيست محيطي، اقتصادي و اجتماعي در مناطق پيراموني درياچه، اعمال اثرات بالقوهي قابل توجهي را نيز در مقياسهاي فرامنطقهاي محتمل مي- نمايد. در اين مطالعه به ارائهي رويكرد ديناميكي بازيابي تراز مطلوب درياچه و تثبيت اين شرايط در دورههاي آتي پرداخته شده است. اين مهم با توجه به نياز اين حوضه به تطبيق الگوهاي مديريت منابع آب آن با اثرات محتمل تغييراقليم و وقوع دورههاي خشكي از طريق به كارگيري رويكرد جيرهبندي دنبال گرديده و الگوهاي بازيابي و تثبيت تراز به صورت دستورالعملهاي بهره- برداري از مخزن ارائه شده است. در اين راستا حداقل نمودن كمبودهاي رخ داده در تأمين آب ساير حقآبهداران حوضه از اساسيترين اهداف در توسعهي مدل بازيابي بوده است. براين اساس استخراج منحنيهاي فرمان درياچه بر مبناي سياست جيرهبندي و در نظر گرفتن اثرات منطقهاي تغييراقليم بر دو متغير دما و بارش در طول تحقيق مرحله به مرحله دنبال ميشود. ويژگيهاي حوضهي آبريز و روابط نسبتاً پيچيدهي ميان افزايش سطح آب، مساحت درياچه و تغييرات قابل توجه در نرخ ورودي، خروجي و بيلان آبي آن، به تشكيل مجموعهاي از عوامل متغير ميانجامد كه روابط و برهمكنش متقابل اين عوامل شكلدهندهي سيستمي پويا است. لذا تهيهي الگوي بازيابي تراز درياچه با استفاده از رهيافت پويايي سيستم و بوسيله توسعهي مدل شبيهسازي-بهينهسازي دنبال شده است. نتايج حاصل از مدلسازي منطقهاي تغييراقليم حاكي از كاهش بارش در سدهي آينده و افزايش دما در اين حوضه است. نتايج بدست آمده از شبيهسازي بارش-رواناب حوضه نيز كاهش در حجم رواناب سطحي را پيشبيني مينمايد. در پايان نيز موفقيت استفاده از الگوي بازيابي پيشنهادي بوسيلهي تعريف سناريوهاي محتمل در مديريت حوضه و اعمال هريك از اين سناريوها در دورهي برنامهريزي سي ساله مورد مقايسه قرار گرفته است. بر اساس نتايج حاصل از اين ارزيابي، الگوي استفاده شده در تهيهي منحنيهاي بازيابي درياچه بهترين عملكرد را در بازيابي تراز درياچه و همچنين كاهش شاخصهي آسيبپذيري سيستم در تأمين نياز كشاورزي و شرب-صنعت، در مقايسه با ساير سناريوها داراست. واژههاي كليدي: درياچهي اروميه، تغيراقليم، پويايي سيستم، منحني فرمان، جيرهبندي.