11701

11701

راهنماي طراحي شهري رودخانه هاي فصلي (نمونه موردي رودخانه قم)

كارشناسي ارشد

معماري و شهرسازي - طراحي شهري

ارديبهشت 1392

ارديبهشت 1392

دكتر مصطفي بهزادفر

دكتر مهران علي الحسابي

چكيده ساختار اغلب شهرها نشان مي¬دهد كه شكل گيري آن ها در كنار رودخانه¬ها و در مجاورت دره¬ها به منظور بهره¬برداري از آب صورت مي¬گرفته است. انسان¬ها همواره در طول تاريخ تمايل به حضور در كناره¬هاي آب¬ها داشته¬اند. اما اين حضور تاثيرات گسترده¬اي بر رودخانه¬ها گذارده است. زماني حاشيه و اطراف رودخانه¬هاي فصلي، از جمله فضاهاي سبز و مكان¬هاي تفرجي و تفريحي شهرها به حساب مي¬آمد، اما گسترش ناموزون شهرها بدون بهره گيري از توان¬هاي محيط طبيعي، تعادل و ارتباط بين شهرها و رودخانه ها را مختل نمود. امروزه بستر بسياري از رودخانه¬هاي فصلي و حريم آن به جاي آن كه به عنوان يك فضاي شهري سرزنده مورد استفاده قرار گيرند، به عنوان يك فضاي زايدو بازمانده شهري به شمار مي آيند. رودهاي فصلي گرچه به شكل بالقوه قادر به تامين بسياري از نيازهاي شهري مي¬باشند، ولي در صورت عدم مديريت صحيح يكي از قابليت¬هاي نهفته بروز سيلاب در حوزه¬هاي آبريز خود محسوب مي گردند¬. و اين قابليت در سال¬هاي اخير به علت زهكشي¬هاي بتني¬،كانال كشي، پوشاندن رود و.... افزايش يافته است. همچنين اهميت برنامه¬ريزي و طراحي مناسب عملكرد و كاركردها در رودكنارهاي در رودخانه¬هاي فصلي اهميتي دوچندان دارد، چرا كه امروزه با توجه بحران كم آبي و تكرر خشك سالي¬ها، احداث سدها و افزايش جمعيت، و به تبع آن افزايش نياز به آب، جريان آب در اين رودها و حتي در بسياري از رودهاي دايمي كشور حالت فصلي پيدا كرده¬است. اصلي¬ترين هدف از انجام پژوهش حاضر دستيابي به معيارهاي طراحي رودخانه¬هاي فصلي در جهت طراحي مناسب و منطبق با نيازها و خواسته¬هاي مردم و شهر مي باشد.روش تحقيق تحليلي ـ توصيفي و تحليلي ـ مقايسه¬¬اي مي-باشد و شيوه جمع آوري اطلاعات، كتابخانه¬اي،اسنادي و مشاهده¬اي مي¬باشد. در بخش تحليل نيز از تكنيك (swot) بهره گرفته شده است. پژوهش حاضر در دو بخش كلي تنظيم شده است كه در بخش ابتدايي به مطالعه هنجارهاي طراحي رودخانه¬هاي فصلي با تكيه بر ابعاد طراحي شهري و مهندسي رودخانه و در بخش دوم به كنكاش اين هنجارها در نمونه موردي قمرود مي پردازد. در نهايت اين پژوهش با مطالعه اصول و مباني مرتبط با رودخانه و ابعاد كالبدي آن و با تدوين ابعاد طراحي شهري رودخانه هاي فصلي و شناخت رودخانه قمرود در شهر قم به ارايه راهنماهاي طراحي شهري رودخانه فصلي از طريق اعمال چشم انداز، ارايه اهداف و راهبرد در جهت نيل به فضايي شهري سرزنده گام خواهد برداشت. بنابراين پژوهش حاضر مي تواند براي محققاني كه قصد جستار در زمينه¬هاي طراحي رودخانه¬ها و رودكنارهاي شهري دارند مفيدباشد. كليد واژه: رودخانه فصلي، راهنماي طراحي شهري، شهر،رودخانه قمرود