11826

11826

موزه‌ي سوانح طبيعي تهران با رويكرد توسعه‌ي آگاهي از طريق معناشناسي فرم و فضا

كارشناسي ارشد

معماري - آموزشي فرهنگي

خردادماه 1392

خردادماه 1392

دكتر كريم مردمي

چكيده سوانح طبيعي، هر ساله خسارات جاني و مالي جبران‌ناپذيري را در سراسر دنيا به بار مي‌آورد. بحث آموزش و توسعه‌‌ي آگاهي در برابر سوانح، از جمله مباحث اصلي در زمينه‌ي كاهش اثرات سوء اين سوانح به‌شمار مي‌رود. اگر چه مكان‌هايي مانند اتاق‌هاي بحران درآموزش و آمادگي مسئولين امر در زمينه‌ي مواجهه با سوانح كمك شاياني نموده است، اما اين مكان‌ها درآموزش عموم مردم در اين زمينه كارايي چنداني نداشته‌اند. يكي از راهكارهاي افزايش سطح آگاهي از طريق آموزش عمومي ، بوجود آمدن موزه‌هايي تخصصي در اين زمينه مي‌باشد كه هدف اصلي آنها نمايش اينگونه سوانح، آموزش و توسعه‌ي آگاهي در زمينه‌ي حوادث غيرمترقّبه، ارتباط هرچه بيشتر مسئولين و عموم مردم و همچنين پاسداشت ياد و خاطره ي قربانيان اين مصيبت هاست. اين موزه‌ها درصدد جلوگيري از خسارات جاني و مالي سوانح و آگاهي نسبت به خطراتي است كه ميراث مادي و معنوي‌مان را تهديد مي‌كند. مسئله‌ي اصلي در برخورد با طراحي و برنامه‌ريزي موزه‌هاي سوانح اين است كه از يكسو مؤلفه‌هاي فرمي و فضايي اينگونه مراكز آموزشي- فرهنگي در اثربخشي هرچه بيشتر بر ذهن مخاطب كدامند و از سوي ديگر اين مجموعه‌ها در جهت افزايش سطح آگاهي عموم جامعه چه برنامه‌هايي را ارائه مي‌نمايند؟ اهميت بحث آموزش مواجهه با سوانح از طريق موزه‌‌ي سوانح سبب شده، هرساله تعداد كثيري از اينگونه مراكز در مناطق سانحه‌ديده يا در معرض سانحه اجرا شده و با برنامه‌هاي مختلف، سعي در آگاهي جامعه در اين زمينه دارند. به نظر مي‌رسد كليد راهگشا در طراحي و برنامه‌‌دهي اينگونه بناها، برقراري ارتباط هرچه بيشتر و مؤثرتر بين تفريح و آموزش، جستجو و اطفاي حس كنجكاوي مخاطبان و تجربه‌ي حسّ سوانح طبيعي از طريق مؤلفه‌هاي فرمي و فضايي موزه مي‌باشد. جمع آوري و حفاظت از منابع و اسناد، تمرين افراد براي رويارويي با سانحه، برپايي نمايشگاه هاي مختلف، تحقيقات علمي و عملي براي كاهش اثرات سانحه، دستياري شعبه هاي اصلي مديريت در سوانح بزرگ، تكريم درگذشتگان و ارتباط با بازماندگان حادثه مي‌تواند از برنامه‌هاي اصلي اين موزه‌ها تلقّي شود. استفاده از مفاهيم استعاري و نمادين در طراحي فرم و فضاي موزه، فضاهاي شبيه‌سازي شده از محل‌هاي آسيب ديده درسوانح طبيعي و استفاده از فرم‌هاي هيچان انگيز در برانگيختن حس ناشي از حضور در صحنه‌ي حادثه يادآوي سوانح مي‌تواند از مؤلفه‌هاي مؤثر در طراحي باشد. در اين نوشته از روش تحليل محتوا و همچنين روش موردپژوهي بهره گرفته شده است و با مطالعۀ اسناد، نقد و تحليل محتوايي آن¬ها، بررسي نظريات صاحب‌نظران و همچنين نقد آثار معماري در زمينه‌هاي برنامه‌ريزي و طراحي، به اثبات يا ردّ نتايج مفروض پرداخته شده است. واژه‌هاي كليدي: موزه‌ي سوانح طبيعي، توسعه‌ي آگاهي، معاني استعاري ، معاني نمادين، شبيه سازي سوانح