13373

13373

ارزيابي تأثيرات تغيير كاربري اراضي بر سيل خيزي در منطقه حوضه آبخيز شمال شهر تهران

كارشناسي ارشد

معماري و شهرسازي - برنامه ريزي منطقه اي

شهريورماه 1393

شهريورماه 1393

دكتر رضا خيرالدين

دكتر سيد علي چاوشيان

چكيده شدت و فراواني رويدادهاي سيلاب شهري در اثر مواردي ازجمله: (1)كاهش ظرفيت نفوذ زمين به دليل افزايش سطوح نفوذناپذير؛ (2)افزايش ساخت‌وساز در مناطق مستعد خطر سيلاب؛ (3) وقوع احتمالي بارش¬هاي شديدتر در اثر تغييرات آب‌وهوايي؛ (4) بالا آمدن سطح آب به¬عنوان تهديد براي توسعه ساحلي؛ و (5) ناكارآمدي زيرساخت¬هاي كنترل سيل؛ افزايش مي¬يابد. اين عوامل زمينه‌ساز افزايش خطر سيلاب شهري در آينده خواهند شدو به¬عنوان يك نتيجه درك و مدل‌سازيتوسعه‌يافته براي جاري شدن سيل در مناطق شهري به¬عنوان يكي از اولويت¬هاي پژوهشي حال حاضر نمايان شده است. كاربري زمين و تغييرات آن، تأثيرقابل‌توجهي بر ماهيت رواناب و خصوصيات هيدرولوژيكي مربوط به يك حوضه دارد. درك فرآيند رواناب و تغيير ناشي از گسترش شهري در شاخصه¬هاي رواناب جهت فهم اثرات تغيير كاربري و پوشش اراضي بر فرآيندهاي هيدرولوژيكي سطحي، به-خصوص در نواحي شهري با توجه به افزايش سطوح نفوذناپذير ضروري و حياتي است. با توجه به مستندات درغالبسال‌هايگذشتهحدود70درصداعتباراتسالانهطرحكاهشاثراتبلايايطبيعيو ستادحوادثغيرمترقبهصرفجبرانخساراتناشيازسيلشدهاست؛ اين مهم خود مي¬تواند دليلي ديگر بر لزوم شناسايي تغييرات رفتاري رواناب در پاسخ به عواملي چون تغييرات پوشش زمين و كاربري اراضي به-عنوان عاملي در جهت پيشگيري و مديريت بحران مؤثرتر اين بلاي طبيعي باشد. در اين مطالعه با تكميل و تصحيح داده¬هاي بارش موجود، با استفاده از مدل SWMM به مدل‌سازي كمي جريان رواناب در محدوده پرداخته و ضمن واسنجي مدل، اثرات تغيير كاربري اراضي بر تغييرات رفتاري رواناب سطحي محدوده شمال تهرانشبيه¬سازي گرديد. نتايج حاكي از افزايش حجم و دبي اوج و كاهش زمان رسيدن به اوج هيدروگراف رواناب¬ها در طي بازه¬ي زماني 85-1365 بود. در ادامه با توجه به محدوديت¬هاي فني و عملي سهگزينه سياستي جهت كاهش دبي سيلاب تحت بارش با دوره‌هاي برگشت 5، 10 و 25 ساله تعريف شد كه بهترين سناريو، استفاده همزمان از جوي¬باغچه¬ها و سطوح معابر نفوذپذير بود. درنهايت با استفاده از فن AHPبه بيان كارتوگرافيك پتانسيل كنوني ريسك سيلاب در محدوده پژوهش پرداخته شد. واژه‌هاي كليدي: كاربري اراضي، رواناب سطحي، نفوذپذيري، مدل‌سازي، SWMM، تهران