13920

13920

طراحي شهري بوم‌گرا در اقليم گرم و خشك ايران نمونه‌ي موردي يزد

كارشناسي ارشد

معماري و شهرسازي - طراحي شهري

شهريور 1391

شهريور 1391

دكتر سيد مجيد مفيدي شميراني

چكيده: رشد و گسترش شهرها و شهرنشيني، در حال حاضر با اثرات شديد مخرب بر محيط‌زيست و طبيعت همراه است. شهرها با پيش‌روي در بستر طبيعت، زيست‌بوم را تخريب كرده و باعث پديد آمدن مسائل و مشكلات بسياري مي‌شوند. شهرهايي كه در اقليم خشك و بياباني قرار گرفته‌اند، افزون بر اين مسائل و مشكلات، با شرايط دشوار طبيعي و اقليمي نيز روبرو مي‌باشند. پژوهش حاضر با موضوع طراحي شهري بوم‌گرا در اقليم گرم و خشك ايران، قصد دارد تا با تدوين راهنماهايي براي طراحي شهري در شهرهاي اين منطقه‌ي اقليمي، از بروز اين مسائل تا حد امكان جلوگيري كرده و اثرات آن‌ها را كاهش دهد.اين پژوهش از پنج فصل تشكيل شده است. فصل يكم آن، مقدمات پژوهش را بيان نموده و بر ضرورت انجام پژوهش از آن جهت كه شيوه‌ي رايج طراحي شهري ارتباط اندكي با علم بوم‌شناسي دارد، تأكيد مي‌كند. در اين فصل همچنين سؤالات و اهداف پژوهش به اختصار تدوين، و روش پژوهش و ساختار آن بيان شده است. اين پژوهش با روش تحليل و ارزيابي به تدوين اصول و اهداف طراحي شهري بوم‌گرا پرداخته و به ارائه‌ي راهنماهاي طراحي شهري انجاميده است. فصل دوم به مباني نظري و چارچوب نظري (چارچوب تحليلي) پژوهش اختصاص دارد. در اين فصل نظريات مرتبط با موضوع اعم از بوم‌شناسي، بوم‌شناسي منظر، توسعه‌ي پايدار و طراحي بوم‌گرا مورد بحث قرار گرفته‌اند، تا بتوان بر مبناي آن‌ها به تعريفي از طراحي شهري بوم‌گرا دست يافت. اين بخش از پژوهش با تدوين اصول طراحي شهري بوم‌گرا به نتيجه رسيده است. در اين فصل همچنين نظريات و ديدگاه‌هاي مرتبط با راهنماهاي طراحي شهري، اقليم خشك و بوم‌شناسي مناطق خشك مورد بررسي قرار گرفته‌اند. در پايان اين فصل، با جمع‌بندي از مطالعات نظري و در نظر داشتن اهداف پژوهش، چارچوب نظري و فرايند انجام پژوهش تدوين شده است. در فصل سوم از پژوهش حاضر به شناخت و ارزيابي نمونه‌ي موردي (شهر يزد) در سه مقياس و بر اساس اصول و اهداف تدوين شده براي طراحي شهري بوم‌گرا پرداخته شده است. در اين فصل ويژگي‌هاي برجسته‌ي الگوها و فرايندهايمنظر (طبيعي و انسان‌ساخت) شناسايي شده و بر اساس اهداف طراحي شهري بوم‌گرا مورد ارزيابي و تحليل قرار گرفته‌اند. نتيجه‌ي اين فصل را مي‌توان در جدول‌هاي نهايي فصل سوم (جدول‌هاي شماره‌ي 8 و 9) مشاهده كرد. فصل چهارم به بررسي تجارب جهاني مرتبط با موضوع پژوهش اختصاص دارد. در اين فصل طرح‌ها و برنامه‌هاي شهري و منطقه‌اي توسان (واقع در آريزوناي آمريكا) كه در راستاي اهداف طراحي شهري بوم‌گرا هستند، مورد مطالعه و بررسي قرار گرفته و تجربيات مفيد آن‌ها استخراج شده است. اين طرح‌ها شامل طرح جامع توسان، طرح‌هاي حفاظت زيستگاه، چارچوب منظر شهري و ... مي‌شود. فصل پنجم پژوهش كه فصل نهايي آن به حساب مي‌آيد، به ارائه‌ي سياست‌ها و ضوابط طراحي شهري بوم‌گرا براي شهرهاي اقليم خشك و بياباني اختصاص دارد. در اين فصل سياست‌ها و ضوابط طراحي شهري در قالب راهنماهايي براي طراحي ارائه شده‌اند كه اين راهنماها بر اساس اهداف طراحي شهري بوم‌گرا و در سه مقياس تدوين شده‌اند. واژگان كليدي: بوم‌شناسي، طراحي شهري بوم‌گرا (اكولوژيك)، اقليم خشك، راهنماهاي طراحي شهري.