14478

14478

بازتعريف فضاهاي شهري مناسبِ شرايط جهاني شدن از طريق تبيين عوامل موثر دگرگوني فضاهاي شهري در فرايند جهاني شدن شهر

دكتري

شهرسازي

تير 1394

تير 1394

دكتر اسماعيل شيعه - دكتر مصطفي عباس زادگان

دكتر سيد عبدالهادي دانشپور

معماري و شهرسازي

چكيده جهاني شدن منجر به شكل گيري معاني متفاوتي در قلمروهاي سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي شده است. فضاي عمومي شهري نيز در پاسخ كالبدي- فضايي به نيازها و شرايط حاكم عصر جهاني شدن دچار دگرگوني شده است. برخي از نقش هاي خود را از دست داده و برخي ديگر از نقش هاي آن پر رنگ تر شده است و ساختارها و فرايندهاي شكل دهنده به آن متفاوت از قبل شده است. اين پژوهش به دنبال تبيين ويژگي هاي فضاهاي عمومي شهري در شرايط جهاني شدن از طريق شناخت عوامل موثر در دگرگوني آن بوده است تا بر اساس آن فضاهاي شهري مناسبِ شرايط جهاني شدن تعريف شود. فضايي كه بتواند گره ارتباطي شهر با فضاي جريان ها و شبكه هاي جهاني باشد و با در بر داشتن الزامات و پيش نيازهاي فضايي، در جايگاه خود بهره وري بيشتر شهر را در ارتباط با شرايط جهاني شدن موجب گردد. در راستاي پرداختن به مسأله ي پژوهش و گزاره هاي مربوط به آن، فرايندي چند مرحله طي شده و از روش هاي تحليل محتواي كيفي، مورد كاوي، استدلال منطقي و پيمايش نگرش صاحب نظران استفاده شده است. مباني نظري موضوع در خصوص تاثيرات جهاني شدن بر فضاي شهري از طريق مقالات و كتب منتخب دست اول بررسي شده است. علاوه بر آن منابعي در خصوص تاثيرات جهاني شدن بر فضاي شهري در شش شهر جهاني آسيايي منتخب به منظور تعميم پذيري بيشتر ادبيات موضوع مورد بررسي قرار گرفته و اين دو دسته از ادبيات مرتبط از طريق تحليل محتواي كيفي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است. بر اين اساس عوامل دگرگون كننده فضاي عمومي شهري در فرايند جهاني شدن استخراج شده و با استدلال منطقي نحوه تاثير پذيري ابعاد مختلف فضاي شهري از عوامل مذكور تدوين شده است. همچنين معيارهاي فضاهاي عمومي شهري مناسب براي شرايط جهاني شدن استنتاج شده است و با روش هاي كمي و كيفي مورد ارزيابي صاحب نظران منتخب قرار گرفته است. در تكميل يافته ها، مقبوليت و ميزان اهميت عوامل موثر در شكل گيري فضاي عمومي شهري مناسب شرايط جهاني شدن بر اساس نگرش صاحب نظران منتخب بررسي شده است. در نهايت يافته هاي پژوهش در سه نمونه ي موردي در تهران به آزمون گذاشته شده است تا تفاوت اين يافته ها در مواجهه با قابليت هاي رقابتي بخش هاي مختلف شهر بررسي شود. بر اساس يافته هاي پژوهش، فضاي شهري مناسبِ شرايط جهاني شدن فضايي است متاثر از فناوري هاي نوين، محقق كننده شهر كارآفرين و پاسخگو به جنبه هاي اساسي جديد اقتصاد شهري. در اين شرايط، مولفه ي تاثير پذيري از فناوري هاي نوين به واسطه ي فناوري هاي نوين ساختماني و فناوري هاي نوين ارتباطي و اطلاعاتي محقق مي شود. مولفه تحقق شهر كارآفريني به واسطه ي جذب سرمايه گذاري بخش خصوصي، ارتقاي رقابت پذيري شهري و برند سازي از طريق محيط مصنوع و جذب سرمايه هاي در گردش مالي و غير مالي بين المللي محقق مي شود. مولفه ي پاسخگويي به جنبه اساسي جديد اقتصاد شهري نيز به واسطه ي بستر سازي براي اقتصاد خدماتي، فراغت و گردشگري شهري، بستر سازي براي صنايع فرهنگي و تشويق مصرف گرايي و اقتصاد تجربه در فضا محقق مي شود. در تعريف فضاي شهري مناسب شرايط جهاني شدن، مولفه ي پاسخگويي به جنبه هاي اساسي جديد اقتصاد شهري داراي بيشترين اهميت و مولفه ي محقق كنندگي شهركار آفرين داراي مرتبه بعدي اهميت است. اهميت مولفه ي تاثيرپذيري از فناوري هاي نوين در تعريف فضاي شهري مناسب شرايط جهاني در مرتبه ي سوم قرار دارد. بر اساي نتايج به دست آمده مي توان استنتاج نمود كه شكل گيري فضاهاي عمومي شهري مناسب در شرايط جهاني شدن مي تواند بر اساس نقش شهر در شبكه ي شهري جهاني و بر اساس پتانسيل هاي رقابتي محلي شهر جهت دهي شود. ارائه ي راهبردهاي مناسب و مقدور براي تحقق فضاهاي عمومي شهري مناسب شرايط جهاني شدن بر اساس قابليت ها و استعدادهاي زمينه اي هر بخش از شهر متفاوت است و عوامل مذكور در همه جا به يك ميزان قابليت تحقق ندارد. كليدواژه ها: جهاني شدن، فضاي عمومي شهري، فناوري هاي نوين، جنبه هاي جديد اقتصاد شهري، شهركارآفرين، تهران.