15489

15489

توانمندسازي سكونتگاه‏هاي غيررسمي حاشيه رودخانه؛ موردكاوي حاشيه رودخانه لات‏آجي شهر قرچك

كارشناسي ارشد

طراحي شهري

مهرماه 1394

مهرماه 1394

دكتر مصطفي بهزادفر- دكتر سيد عبدالهادي دانشپور

معماري و شهرسازي

با رشد شهرنشيني در جهان و به تبع آن در ايران، پديده سكونتگاه غيررسمي بوجود آمده و به شدت رشد كرد. اين پديده كه يكي از نمودهاي توزيع ناعادلانه ثروت توسط دولت‏ها است، توسط اقشار كم درآمد و در پي دستيابي به سرپناه حداقلي بوجود آمد. به‏رغم تلاش‏هاي جهاني در زمينه ساماندهي سكونتگاه‏هاي غيررسمي و جلوگيري از ايجاد و رشد آن، همواره با اين پديده به‏عنوان يكي از مهمترين معضلات در كشورهاي در حال توسعه روبرو هستيم. در برخورد با اين معضل رويكردهاي مختلفي در سطح جهاني پيش گرفته شد كه در برطرف كردن مشكلات اين سكونتگاه‏ها ناكارآمد بودند. رويكرد متاخر در اين زمينه توانمندسازي است كه علاوه‏بر در نظر گرفتن ملاحظات اجتماعي و اقتصادي به ابعاد كالبدي و زيست‏محيطي نيز مي‏پردازد. شهر قرچك در بخش جنوب شرقي تهران نيز از جمله شهرهايي است كه با موضوع سكونتگاه غيررسمي درگير بوده و اين پديده همواره يكي از دغدغه‏هاي سيستم مديريت شهري در اين شهر بوده كه همچنان لاينحل باقي مانده است. بر اساس مطالعات انجام شده در طرح ساماندهي سكونتگاه‏هاي غيررسمي شهر قرچك، اين شهر داراي انواع مختلفي از سكونتگاه‏هاي غيررسمي بوده كه يكي از مهمترين آن‏ها، سكونتگاه غيررسمي واقع در حاشيه رودخانه لات‏آجي است كه نه تنها از بعد اجتماعي، اقتصادي و كالبدي مورد توجه است، بلكه از منظر زيست‏محيطي تهديدي براي اكوسيستم رودخانه است چراكه رودخانه مذكور هم‏اكنون منبع انواع آلودگي‏هاي زيست‏محيطي است. در اين پژوهش با استفاده از اسناد كتابخانه‏اي و منابع الكترونيكي به تبيين مفهوم، ادبيات و پيشينه پژوهش پرداخته و شاخص‏هاي شناسايي سكونتگاه‏هاي غيررسمي از نقطه نظر نظريه پردازان مختلف بررسي شد. در ادامه با انجام بازديد ميداني، مصاحبه عميق با ساكنان محدوده و تهيه عكس و كروكي به بررسي مشكلات محدوده پرداخته و موارد پيشنهادي از درون مصاحبه با ساكنين استخراج و با استفاده از جدول سوات به بررسي نقاط قوت و ضعف و فرصت‏ها و تهديدها پرداخته شد. در انتها با در نظر گرفتن موارد مطرح شده توسط ساكنين و با استناد به اسناد فرادست به ارائه راهبردها، سياست‏ها و طرح پيشنهادي در محدوده پرداخته شد. واژه‌هاي كليدي: سكونتگاه غيررسمي، توانمندسازي، طراحي شهري، شهر قرچك، رودخانه لات‏آجي