15506

15506

افزايش پاسخ دهندگي فضاي عمومي شهري ﴿ميدان﴾ با استفاده از هنر عمومي نمونه مورد مطالعه: طراحي ميدان شهدا شهر مشهد

كارشناسي ارشد

طراحي شهري

آبان 1394

آبان 1394

دكتر دانشپور

معماري و شهرسازي

فضاهاي عمومي شهري از مهمترين عناصر ساخت فضايي شهر و بستر شكل گيري فعاليتهاي مختلف فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و مذهبي بوده و هميشه با قلب تاريخ تپيده و سرگذشت آن را روايت كرده است. اقدامها و برنامههاي شهرسازي گذشته، بدون هيچ توجهي زمينه هاي نابودي اين ارزشها فراهم آوردهاند. از اينرو طراحي فضاي عمومي شهري با كيفيت و پاسخده همواره در صدر كار برنامهريزان و طراحان قرار داشته است. در اين ميان ميدانها، مهمترين فضاهاي عمومي شهري هستند كه موقعيت و بستري براي جريان يافتن روابط اجتماعي و حيات مدني را فراهم ميكنند. بنابراين ميدانها بيش از آنكه سازنده ساختار كالبدي شهر باشند، بيانگر ساختار اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي جامعه و همچنين تبلور زندگي مدني يك شهر در طول زمان ميباشند. اين هدف با استفاده از آثار هنري كه قابليت ارائه در فضاهاي عمومي را دارند قابل دسترسي است. تجربيات جهاني نشان ميدهد كه هنرهاي عمومي امروزه به عنوان يك وسيله تاثيرگذار بر محيط و كيفيتهاي فضاهاي شهري شناخته شده است. اين هنر هدفش خلق معنا در فضاهاي شهري و يا اضافه كردن محتواي زيباشناسي برجسته و نشاندار است به عبارت هدف هنر آفرينش فضايي عيني يا ذهني است. اين فضا ميتواند حاصل از يك تابلوي نقاشي، يك نواي موسيقي، اثري حجمي و تنديس گونه، اثري اجرايي يا اثر معماري يا هر هنر ديگري باشد. استفاده از اين قابليت هنر در فضاهاي عمومي و در تعامل با طراحي شهري ميتواند تاثيرات بسزايي در كيفيت و حس فضايي-مكاني فضاهاي عمومي شهر داشته باشد. شهر مشهد به عنوان يك كلانشهر مذهبي، مجموعهاي از فضاهاي عمومي شهري براي وقوع انواع فعاليتهاي اجتماعي، فرهنگي و مذهبي به ويژه در بافت پيرامون حرم مطهر را دارا ميباشد. ميدان شهدا مشهد مهمترين ميدان مدني شهر بوده به عنوان يكي از عرصههاي عمومي مطرح اين كلانشهر نياز به طراحي منحصر به فرد دارد. در واقع هدف اصلي اين پژوهش احياء كيفيت و برخي نقشهاي از دست رفته ميدان شهدا و تعريف نقشهاي جديد با بهرهگيري از قابليتهاي هنر عمومي است. بدين ترتيب به دنبال راهكارهايي است تا بتواند در نهايت ميدان شهري را در اختيار ساكنان شهر مشهد قرار دهد تا از آن به عنوان محل مناسبي براي تعاملات اجتماعي خود بهره گيرند و بافت يادماني ميدان شهدا با تكيه بر پيشينه تاريخي اش احيا گردد. اين تحقيق در نظر دارد با استخراج اصول و قواعدي در رابطه با موضوع حضور هنر عمومي در فضاهاي عمومي شهري )ميدان( و بهره گيري از قابليتهاي اين هنر، آنها را در مسائل اجرايي و عملي )ميدان شهدا( به كار بندد. رويكرد اين پژوهش كيفي ميباشد و به توصيف مفاهيم مربوط به فضاي شهري و ميدان شهري، كيفيتهاي ميدان شهري مطلوب و مفهوم هنر عمومي ميپردازد و از طريق بررسي تجارب جهاني صورت گرفته در زمينه استفاده از هنر عمومي در ميدان به شناخت معيارها و شاخصهاي ارزيابي فضاي شهري برخوردار از هنر عمومي و چارچوبي براي مكانهاي مناسب براي جايگيري هنر عمومي جهت دستيابي به كيفيتهاي فضايي مطلوب ميرسد. در گام بعدي به بررسي و شناخت نمونه مورد مطالعه ميدان شهدا شهر مشهد پرداخته و اين فضا تحليل شده است. در نهايت طراحي اين ميدان شهري با بهرهگيري از اصول مستخرج انجام ميشود و به ارائه چشمانداز، اهداف، راهبردها و سياستها پرداخته و پس از آن گزينههاي طراحي، چارچوب طراحي گزينه برتر و راهنماي طراحي آورده شده است. در نهايت به منظور نشان دادن چگونگي اجراي راهنماهاي ارائه شده عرصه ميدان در قالب طرح سه بعدي و اسكيسهاي دستي ارائه ميشود. كليد واژه ها: هنر عمومي، فضاي عمومي شهري، ميدان شهري، ميدان شهدا مشهد