15680

15680

مطالعه و تحليل شيوه هاي بومي استفاده از باد در جهت الگوگيري و اصلاح معماري مسكن روستايي سيستان

دكتري

معماري

اسفندماه 1394

اسفندماه 1394

دكتر غلامحسين معماريان - دكتر اصغر محمدمرادي

دكترسيد مصطفي حسينعلي پور

معماري و شهرسازي

چكيده امروزه افزايش آلودگي¬هاي زيست¬محيطي در اثر استفاده از سوخت¬هاي فسيلي براي تأمين آسايش حرارتي، يكي از معضلات اين حوزه به¬شمار مي¬رود. با رجوع به معماري گذشته مي¬توان دريافت كه تأمين تهويه طبيعي با بهره¬گيري حداكثري از نيروهاي طبيعي (در اين رساله: باد) صورت مي¬گرفته است. بنابراين مي¬توان اين¬گونه برداشت كرد كه استفاده از روش¬هاي بومي به نوبه خود مي¬تواند حل¬كننده مسائل و معضلات به¬وجودآمده در حوزه تهويه مطبوع بناهاي جديد گردد. معماري بومي روستايي منطقه سيستان، مرجع ارزشمندي براي معماري روستايياين منطقه است كه با استفاده از مصالح بومي و با اصول و شاخص‌هايي متناسب با اقليم و فرهنگ اين منطقه توسعه‌يافته است. قابليت¬هاي موجود در الگوهاي معماري بومي موجود در مناطق روستايي سيستان مي¬تواند راهنماي مناسبي در جهت شناسايي فنون استفاده از باد براي ايجاد تهويه طبيعي در مسكن روستايي منطقه باشد. از مهم‌ترين الگوهاي قابل استفاده آن، شيوه سازگاري مسكن با پديده اقليمي غالب منطقه؛ يعني باد است. منطقه سيستان از بادخيزترين مناطق ايران بوده و سهمناك‌ترين باد ايران با نام "باد صدوبيست روزۀ سيستان"با جهت غالب شمال¬غربي به جنوب¬شرقي در اين منطقه مي¬وزد. اين پديده اثر خود را بر معماري بومي اين منطقه گذاشته و روستاييان به بهترين شكل ممكن از اين پديده اقليمي استفاده نموده¬اند. از آنجا كه جمعيت روستايي و به تبع آن ميزان ساخت¬و¬ساز در روستاهاي اين منطقه از جمعيت شهري بيشتر بوده، لذا تأمل در مسكن روستايي اين منطقه ضروري است. اين رساله ضمن بررسي معماري بومي روستايي منطقه سيستان به اين نكته اشاره دارد كه شكل¬گيري مسكن بومي روستايي در اين منطقه از سلولي به نام "اتاق" آغاز شده كه با تركيب اين اتاق¬ها مسكن بومي بوجود آمده است. پس از آن گونه¬هاي مختلف و غالب تك¬اتاقه و دواتاقه در مسكن بومي موجود در روستاهاي اين منطقه كه در نتيجه مطابقت با شرايط طبيعي منطقه شكل گرفته¬اند را شناسايي كرده و رفتار باد در هريك از گونه¬ها را به لحاظ تهويه طبيعي مورد تحليل و بررسي قرار داده و در نهايت گونه بهينه از نظر تهويه طبيعي انتخاب شده است. در اين پژوهش، ابتدا با رويكرد كيفي، به-صورت توصيفي- تحليلي و با تكيه بر برداشت¬هاي ميداني از خانه¬هاي بومي مناطق مختلفروستايي سيستان، به شناسايي و بررسي روش¬هاي استفاده از باد در مسكن بومي پرداخته و در ادامه به كمك مدل¬سازي CFD، با انتخاب گونه¬هاي غالب تك¬اتاقه و دواتاقه از نظر نحوه تهويه طبيعي، تحليل رفتار باد در اين گونه¬ها با استفاده از روش تحقيق شبيه¬سازي به¬وسيله نرم¬افزارهاي Gambit 2.4.6 (جهت ساخت هندسه مسكن و ايجاد شبكه مش) و Ansis fluent 15 (جهت تحليل رفتار باد) انجام گرفته است. به¬منظور اعتبارسنجي پژوهش، به كمك بادسنج ديجيتال، اندازه¬گيري¬هاي محيطي در محل در طول دوره چهارماهه (از خردادماه تا شهريور ماه) و در زمان وزش بادهاي صدوبيست¬روزه، در روزهايي كه سرعت باد غالب منطقه بين 7 تا 11 متر بر ثانيه بوده است (جمعاً51 روز) انجام شده است. در نتيجه تحليل¬ها، گونه¬هاي تك¬اتاقه و دواتاقه¬اي كه داراي كشيدگي شمال¬شرقي-¬جنوب¬غربي و در جهت عمود بر باد غالب منطقه بوده و از تمام عناصر مؤثر بر تهويه طبيعي مانند "كُلَك" در سقف، دريچه¬هاي مشبك و "صورك" در ديوار جبهه شمال¬غربي با پراكندگي مناسب در سطح ديوار، بهره برده است به عنوان گونه¬هاي بهينه در مسكن بومي انتخاب مي¬شوند و مي¬توان از اين گونه¬ها جهت الگوگيري و اصلاح مسكن روستايي سيستان استفاده كرد. واژگان كليدي: تهويه طبيعي، مسكن بومي، رفتار باد،سيستان، CFD