15791

15791

ارزيابي شاخص هاي هويت محله در راستاي تحقق رويكرد پايداري (مطالعه موردي: محله مصباح شهر كرج)

كارشناسي ارشد

برنامه ريزي شهري

ارديبهشت 1395

ارديبهشت 1395

دكتر سيد مجيد مفيدي شميراني

معماري و شهرسازي

چكيده ايجاد شرايط مطلوب زيستي در محلات قديمي كه بخش مهمي از شالوده هويت شهري را شكل مي¬دهند، نقش بسزايي در پايايي و مانايي سكونت در اين گونه محلات دارد. زيرا ابقاء سكونت به شرط برقرار نمودن آن شرايط مي تواند تا حد ممكن از روند بارگذاري جمعيت بر نقاط ديگر شهر جلوگيري كرده و نيز امكان تداوم حيات جمعي را برقرار سازد. كهاين شرايط با قرار گرفتن در مسير فرآيند توسعه پايدار با هدف توسعه همه جانبه و متعادل ابعاد گوناگون زيستي انسان و محيط پيرامون ميسر مي¬شود. در اين بين محلات اصيل شهر كرجبا قرار گرفتن در مرحله گذار، دستخوش بيشترين تغييرات اجتماعي – فرهنگي، كالبدي و حتي اقتصادي شده¬اند كه اغلب تأثيري نه چندان خوشايند بر پيكره هويت آنها گذاشته است.لذاچالش اصلي در اين پرسش نهفته است كهچگونه مي توان با وجود تغيير ساختار هويتي اين نوع محلات كه معرف اصالت و شناسنامه اين شهر هستند، در مسير فرآيند توسعه پايدار قرار گرفت به نحوي كه بقاي سكونت و تداوم روح حيات جمعي را تضمين نموده، سطح رضايتمندي از سكونت در آنها را افزايش داد؟ آيا فراز و فرود¬هاي موجود در ساختار هويت تأثيري بر فرآيند توسعه پايدار در جهت نيل به پايداري در اينگونه محلات دارد؟ به اين دليل مصباح (ده كرج) از قديمي ترين و اصيل ترين محلات شهر كرج انتخاب گرديد تا از يك سو ساختار هويت آن در سه سطح بعد، مؤلفه و شاخص مورد ارزيابي قرار گرفته و از سويي ديگر تأثير اين ساختار بر گرايش به پايداري سنجيده شود. اين پژوهش در شش فصل گردآوري شده است: فصل اول بيانگر دغدغه¬هاي ذهني پژوهشگر، اهداف و پرسش هاي پژوهش،فصل دوم مباني و ادبيات پژوهش پيرامون مفاهيم هويت و توسعه پايدار محله اي و فصل سوم، تجربيات مشابه موضوع پژوهش در دنيا و ايران را بيان مي كنند. فصل چهارم شامل شناخت يكي از محله هاي قديمي و اصيل شهر كرج در مجاورت هسته مركزي كرج فعلي به نام مصباح (ده كرج) مي¬باشد كه در پايان اين فصل سازه (ساختار) نهايي هويت و توسعه پايدار با توجه به ويژگي¬هاي اين محله ارائه شده است. تعداد 13 شاخص براي سازه هويت و 19 شاخص براي توسعه پايدار تدوين گرديد. فصل پنجم در دو بخش، شامل روش شناسي پژوهش و استخراج «الگوي مفهومي پژوهش» و نيز تحليل داده ها با تأكيد بر «ارزيابي شاخص¬هاي هويت محله مصباح» از طريق آزمون فريدمن و نيز «اثرسنجي» شاخص¬هاي هويت محله مصباح بر «توسعه پايدار محله» با روش حداقل مربعات جزئي انجام گرفت و مشخص شد كه تمامي شاخص¬هاي هويت محله با مقاديري متفاوت، تأثير مستقيم و غيرمستقيم بر ساختار توسعه پايدار محله مي گذارند. «بعد اقتصادي» به دليل داشتن شرايط مطلوب تر، با رتبه فريدمن 2.81 و كسب جايگاه اول نسبت به ابعاد ديگر هويت محله، بيشترين تأثير مثبت را با مقدار بار عاملي 0.738 بر گرايش به پايداري محله مصباحدارد.در فصل آخرنتيجه گيري نهايي از كليه تحليل ها در قالب پاسخگويي به پرسش ها و اهداف پژوهش انجام گرفته است. از دستاورد هاي اين پژوهش تدوين و سنجش ساختار هويت محله مصباح در شرايط كنوني، سنجش اثرات آن بر ساختار توسعه پايدار و مهم¬تر از آنها «بيانيه چشم انداز»، راهبرد، سياست و راهكارهاي اجرايي¬اي است كه بر بهبود شرايط موجود محله و هدف نهايي (پايايي و مانايي سكونت از طريق ساختار هويت در محله قديمي مصباح) تأكيد دارد. چرا كه عدم تداوم حيات در محلات قديمي، نابودي اين محلات و در نتيجه نابودي هويت شهرها را در پي خواهد داشت. واژگان كليدي: هويت محله، پايداري، توسعه پايدار محله، ساختار، ارزيابي، اثرسنجي، شاخص، محله مصباح كرج