15968

15968

تحليل ريسك خشكسالي هيدرولوژيكي بر مبناي كميت و كيفيت (شوري) آب‌هاي سطحي - مطالعه موردي: حوضه آبريز رودخانه حله

كارشناسي ارشد

عمران - آب

فروردين ماه 1395

فروردين ماه 1395

حسين عليزاده

عمران

چكيده در بسياري از مناطق جهان، علاوه بر مشكلات مربوط به كاهش كميت آب به دليل خشكسالي و همچنين عوامل انساني، مشكل كاهش كيفيت منابع آب نيز وجود دارد. در ايران عمده برداشت‌هاي مصرفي، مربوط به بخش كشاورزي بوده و از ديدگاه اين بخش شوري آب، يكي از پارامترهاي مهم كيفيت آب تلقي مي‌گردد. همچنين بر اثر كاهش جريان رودخانه به دليل خشكسالي يا افزايش برداشت‌هاي بالادست، افزايش شوري در رودخانه مشاهده مي‌شود. از طرفي يكي از الزامات در مديريت خشكسالي ارزيابي ريسك خشكسالي است چرا كه خشكسالي يك پديده غيرقطعي بوده و شامل اثرات زيان‌بار است. اقدامات انسان در توسعه منابع آب مي‌تواند سبب تغيير ريسك خشكسالي گردد. با اين توجه در اين تحقيق يك چارچوب مدلسازي ارائه مي‌گردد كه بوسيله آن بتوان ريسك خشكسالي و شوري به طور توأم مربوط به اقدامات توسعه منابع آب در بالادست رودخانه را تحليل نمود. به اين منظور، با استفاده از داده‌هاي پانصد ساله مصنوعي توليد شده آبدهي ماهانه توسط نرم افزار SAMS در سرشاخه‌ها و جريان‌هاي مياني حوضه آبريز رودخانه حله واقع در جنوب غربي ايران و بكارگيري آن به عنوان ورودي مدل مديريت كمي-كيفي منابع آب حوضه رودخانه‌ي حله كه قبلاً توسط نوروزي (1394) توسعه يافته، سري درازمدت آبدهي و شوري آب رودخانه در هشت نقطه مهم كنترلي از سيستم منابع آب حله شبيه‌سازي گرديد. سپس سري زماني شدت خشكسالي با استفاده از روش سطح آستانه و همچنين مشخصه‌هاي شوري در طول دوره خشك به عنوان مشخصه‌هاي اصلي خشكسالي محاسبه شده است. در نهايت با در نظر گرفتن سه شاخص متفاوت شوري در دوره خشكسالي به عنوان مشخصه‌هاي كيفيت در كنار شدت خشكسالي به عنوان مشخصه‌هاي كميت آب در شرايط موجود و تحت تأثير پنج گزينه مديريتي، ريسك توأمان خشكسالي هيدرولوژيكي و شوري بر اساس مفهوم دوره بازگشت ثانويه و با به كارگيري كاپولاي ماندگاري محاسبه شد. نتايج نشان‌دهنده افزايش ريسك توأمان خشكسالي و شوري در برخي نقاط و كاهش در برخي ديگر نقاط در شرايط توسعه نسبت به وضع موجود است. در اين خصوص اثر توأم عوامل متعددي چون ساخت سد، افزايش برداشت‌ها در بالادست، افزايش راندمان آبياري مورد بحث قرار گرفته است. واژه‌هاي كليدي: ريسك، خشكسالي هيدرولوژيكي، شوري، دوره بازگشت ثانويه، كاپولا