17225

17225

تكتونيك پايدار: ارائه يك مدل مفهومي در تحليل ساختار فرمي پوسته هاي سازگار با محيط

دكتري

معماري

بهمن 1395

دكتر سيد مجيد مفيدي شميراني - دكتر احمد اخلاصي

معماري و شهرسازي

چكيده با تشديد بحران‌هاي زيست‌محيطي و مصرف بي رويۀ انرژي، موضوع معماري هاي سازگار با محيط كه حداقل مصرف انرژي و توليد آلودگي را در پي داشته باشند به يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي معاصرِ معماري بدل گرديده است. افزايش نگراني‌ها در اين حوزه منجر به پيدايش سبك‌هاي مختلفي از معماري هاي به‌اصطلاح پايدار شده است كه عليرغم برخورداري از اصول بنيادين مشترك، عموماً از ساختار مفهومي مشخص و قابل‌تعميمي برخوردار نبوده، تصوير جامعي از طراحي پايدار ارائه نمي دهند. از سوي ديگر نتايج مطالعات حاكي از آن است كه يك ساختمان پايدار يا انرژي كارا ممكن است به معناي يك معماريِ باكيفيت نباشد. بنابراين متخصصين و محققين در پي دستيابي به چارچوب‌هاي نظري و مفهومي درستي در زمينۀ طراحي هاي پايدار هستند كه به يك معماري باكيفيت نيز بيانجامد. پژوهش حاضر ضمن نقد و تشريح مناسبات موجود ميان معماري و پايداري، سعي دارد تا از طريق ادغام دو مفهوم كلان پايداري و تكتونيك در معماري، چگونگي دستيابي به مدلي مفهومي در تحليل ساختار فرمي پوسته هاي سازگار با محيط را موردتحقيق قرار دهد. در اين پژوهش، ابتدا از طريق نقد و بررسي نظريه ها، مفاهيم، انگاره ها و رويكردهاي مختلفِ معماري پايدار، چارچوب نظري رساله تحت عنوان پايدارسازي معماري، طرح گرديده و در ادامه، سعي شده است تا در قالب اين چارچوب و از طريق ايجاد هم نهشتي ميان دو ايده كلان «تكتونيك» و «پايداري»، مدل مفهومي پژوهش به‌منظور شناخت زواياي جديدي از مناسبات ميان معماري و پايداري استخراج گردد. به اين منظور، پژوهش حاضر از روش تحقيق داده بنياد (Grounded Theory) براي تحليل كيفي و ساختاربندي متون، مدارك و مستندات مستخرج از 34 نمونه پروژه در گستره معماري هاي پايدار، بهره مي گيرد. با اتخاذ اين روش و به‌منظور ارائه پاسخ‌هاي شفاف به پرسش‌هاي پژوهش، ابتدا چارچوب مفهومي رساله با عنوان تكتونيك پايدار تبيين شده سپس با استفاده از پارامترهاي تكتونيكي، مدلي به‌منظور تجزيه‌وتحليل ساختار فرمي و كالبدي معماري هاي پايدار ارائه گرديده است كه به ساده ترين شكل ممكن، كنش متقابل عناصر تشكيل دهنده ساختار كالبدي معماري (خرد و كلان) و ابعاد پايداري را نمايش مي دهد و از اين طريق قابليت ارزيابي و خوانش طراحي هاي پايدار بر مبناي عوامل تكتونيكي را فراهم مي نمايد. در انتها مدل‌هاي زمينه اي و مقولات بنيادين معطوف به رويكردهاي اصلي كشف‌شده در پژوهش با در نظر گرفتن شرايط علي، زمينه اي و مداخله گر مربوطه ارائه شدند تا به اين وسيله امكان نقد و گونه بندي رويكردهاي غالب معماري هاي پايدار به سه دسته اصليِ معماري هاي اصلاح كننده، مولد و مولد پايدار فراهم گردد. نتايج تحقيق حاكي از آن است كه نه‌تنها مي توان ساختار پيچيده فرمي و روش‌هاي گوناگون سازمان‌دهي پوسته هاي خارجي هر معماريِ منتسب به پايداري را بر اساس پارامترهاي تكتونيكي ساده سازي نموده و مورد تجزيه‌وتحليل قاعده مند قرار داد بلكه از اين طريق مي توان رويكردهاي غالب طراحي را تعيين نمود. بر اين اساس معماري هاي پايدار با محوريت مقولات بنيادين خود (اصالت پايداري، اصالت معماري و اصالت كنش متقابل معماري و پايداري) به سه گونه اصلي از يك طيف تقسيم بندي مي شوند كه تمايزات آن‌ها در ساختار كالبدي از تفاوت‌هاي موجود در روابط ميان پارامترهاي تكتونيكي با ابعاد پايداري ناشي مي شود. واژگان كليدي: معماري پايدار، پايدارسازي معماري، تكتونيك، تكتونيك پايدار، چارچوب نظري، چارچوب مفهومي، ساختار كالبدي.

1396/02/06

1/1/1900 12:00:00 AM

Abstract With an overview of critical environmental issues an​d those that appear to be emerging as some of the likely energy problems, the flow of environmentally responsive architecture to reduces pollution an​d energy consumption turned to the one of the most important trends in contemporary architecture. The above mentioned concerns developed many of so-called sustainable architecture styles while rooted in the same basics an​d principles, rarely results from precise, transparent theoretical an​d conceptual frameworks, so they don’t imply to a coherent image of sustainable design. In addition, the literature review results show that sustainable architectures are not necessary equal with high quality architectures. Therefore researchers an​d specialists are trying to establish correct theoretical an​d conceptual frameworks in sustainable designs which could be ended in superiority both in architecture qualities an​d sustainability. This thesis tries to investigate on the provision of a conceptual framework in analysing an​d formulating formal structure of sustainable architectures an​d adaptive skins through merging two dominant concepts in architecture: Tectonics an​d Sustainability. The conceptual framework of this thesis under the topic of Sustainable Tectonics is taken from the research’s theoretical framework; Sustaining Architecture which itself is obtained from an inquiry on interactions between two principle headings; sustainability an​d architecture design. Thesis analyzes 34 projects’ documents from three different approaches of sustainable architectures domain through Grounded theory (GT) research method founded in qualitative analysis an​d constant comparison. Through this method an​d towards answering the research’s questions, thesis firstly establish the previously mentioned conceptual framework, Sustainable Tectonics, then proposes a model to formulate an​d analyze the interactions an​d inter-connections between formal structure of architectures an​d different dimensions of sustainability by employing tectonics parameters. This model helps to qualitatively eva​luate sustainable designs from tectonics point of view an​d its classic parameters. The research results finally come up with several grounded models for any different approaches in sustainable architecture area to provide an early method for criticizing an​d categorizing sustainable architecture. Keywords: Sustainable architecture, Sustaining architecture, Sustainable tectonics, Theoretical framework, Conceptual framework, Tectonics, Formal structure.