17303

17303

بررسي و تبيين نحوه توسعه فضايي كلانشهرها در ايران در چهل سال اخير و ارائه رويكردهاي ساماندهي آن¬ها (نمونه موردي: كلانشهر تبريز)

كارشناسي ارشد

برنامه ريزي شهري و منطقه اي

شهريور 1395

دكتر رضا خيرالدين

دكتر فريبرز رييس دانا

معماري و شهرسازي

با گذشت زمان تحولات فضايي در شهر غيرقابل اجتناب است ولي در اين ميان تحولات متعادل شهري كاملاً ضروري است. آنچه در كلان شهر تبريز بالاخص طي چهار دهه اخير قابل مشاهده است افزايش غيرمنطقي ساخت¬و سازها، گسترش شتابان شهر و تمركز اقدامات شهري در حومه¬ها و غافل شدن از بافت¬هاي مركزي شهر و در يك كلام تحولات فضايي نامتعادل در سطح شهر است. لذا به¬منظور جلوگيري از افزايش نابه¬ساماني¬ها و لزوم كنترل تحولات فضايي شهري، ضرورت بررسي و تجزيه و تحليل اين تحولات در سطح تبريز مشخص مي¬گردد. ميزان رشد و گسترش فضايي شهر در طي چهل سال اخير و علل و پيامدهاي آن مسئله¬اي است كه اين پژوهش به دنبال يافتن پاسخ مناسب براي آن مي باشد. در اين راستا از روش تركيبي متكي بر روش¬هاي تاريخي، توصيفي، تحليلي و موردي ميداني بهره جسته شده است. نتايج بررسي تصاوير ماهواره¬اي 1355 تا 1393 تبريز و هم¬چنين مدل¬هاي كمي به¬كار رفته در پژوهش نشان¬گر آن است كه در مجموع 7242 هكتار از زمين¬هاي اطراف تبريز تخريب شده و به زير ساخت و ساز رفته¬اند. بررسي¬ها نشان مي¬دهد كه سرمايه¬هاي كلان حاصل از درآمدهاي نفتي تزريق شده در بدنه جامعه كه ميل ورود در بازار زمين و مسكن شهري و به¬ويژه در مناطق حومه¬اي را داشته، به عنوان مهم¬ترين عامل در بروز گسترش ناموزون كلان¬شهر تبريز محسوب مي¬شود. اين پديده باعث گراني زمين و مسكن، تخريب باغ ها و اراضي كشاورزي، فرسودگي و تهي شدن بافت قديم، تنزل هويت تاريخي شهر، دست¬اندازي شهر بر روي مناطق ناپايدار و نواحي بالقوه خطرناك، ظهور و گسترش مناطق حاشيه¬نشين و ادغام روستاهاي پيرامون شده و قابليت¬هاي زيست¬محيطي اين شهر را به¬خاطره انداخته است. لذا با اعمال سياست¬هاي توسعه ميان افزاي شهري، نه¬تنها از تخريب اراضي زراعي و باغات پيرامون شهر كاسته خواهد شد، بلكه كاهش هزينه هاي اقتصادي هم¬چون هزينه¬هاي آماده¬سازي زمين و هزينه توسعه زيرساخت¬هاي شهري به پيرامون را به¬دنبال خواهد داشت و انتظام فضايي شهري از طريق خروج كاربري¬هاي ناسازگار و بهسازي و نوسازي بافت¬هاي قديمي و غيررسمي شكل خواهد گرفت.

1396/03/06

1/1/1900 12:00:00 AM

Over the decades the spatial changes of cities has been not only an avoidable issue but as well as essential particularly those of related to the harmonic developments. The illogical increase in buildings is a challenge that made it possible to rapidly growth of Tabriz city especially toward surrounding parts of city. It leads to inharmonic development of city. It is essential to control and guide the spatial changes of cities according to analysis of this city. The intensity of urban growth is a concept that this research tries to identify over the last four decades in Tabriz city. In this way the research has used of syntheses of historical and analytical and describe methods based on case study. Drawing conclusion from put forward analysis and quantities methods of satellite images has presented that 7241 hectares of surrounding areas of Tabriz have been decayed and developed by infrastructures. It can be said endowment profits of oil based economy play a pivotal role in promoting of land based economy largely in cities. Thus this feature is the most key notion in the process which the physical limitation of city has increased unbalance. This phenomenon made other types of demerit impacts such as unsustainable and fragile regions that continue by informal settlements. Of course it is possible to decrease the environmental and social impacts of urban growth by using of inner development. Also it can be helpful to optimize the spatial organization of city in multidimensional aspects such improper land use and old fabricates.