19435

۱۹۴۳۵

پژوهش و طراحي مجدد صندلي واگن هاي اتوبوسي با هدف افزايش راحتي و آسايش با رويكرد ارگونوميك

كارشناسي ارشد

طراحي صنعتي

۱۳۹۴

۱۳۹۷/۰۲/۰۵

دكتر خرم

معماري و شهرسازي

چكيده زمينه و هدف: صندلي وسيله نقليه اصليترين عامل ايجاد آسايش جسمي در طول سفر است. متأسفانه اكثر صندليهاي وسايل نقليه موجود در كشور ازجمله اتوبوس و قطار اختصاصاَ براي ايرانيان طراحي نشده است و اكثراَ كپي صندلي هاي اروپايي است كه سنخيت كمي با آنتروپومتري ايرانيان دارد و همين امر باعث شده است كه اكثر مسافران در طول سفر دچار خستگيهاي فيزيولوژيك شوند .ضرورت انجام اين پروژه، اصالح صندلي قطارهاي اتوبوسي پرسرعت در مسافتهاي طوالني وهمچنين فراهم كردن راحتي بيشتر براي مسافران قطار است و با توجه به همواره محدود بودن فضاي كابين، با رعايت اولويتها در طراحي، جامعه را از مشاركت ارزشمند خود بهرهمند خواهيم كرد. لزوم رسيدن به طرحي مناسب براي صندلي قطار اتوبوسي، به عنوان وسيله اي كه موجبات راحتي حداكثر را براي مسافر فراهم مينمايد، ايجاب مي كند تا تحقيقات گستردهاي در زمينههاي آنتروپومتري ايرانيان، فيزيولوژي نشستن و روانشناسي انجام گيرد. همچنين از ديگر مسائل پيش روي پروژه، قديمي بودن ظاهر و طراحي صندلي قطارهاي مورد استفاده در كشور است. مواد و روش ها: اين مطالعه از نوع كاربردي مي باشد. متدولوژي اصلي اين پژوهش بر مبناي طراحي كاربر محور تعريف و از سه مرحله اساسي تشكيل شده است. مرحله اول فرآيند كاربر محور، درك استفادهكنندگان و چگونگي انجام فعاليتها توسط آنان را در برميگيرد. مرحله دوم طراحي بر اساس شناخت حاصل از تواناييها و ويژگيهاي استفاده كنندگان است. بايد به اين نكته اشاره كرد كه اصوال يك طراحي خوب از ديدگاه كاربر محور؛ حاصل طراحي مكرر و ارزيابي آن به كمك كاربران است، بنابراين در تمامي روند انجام پروژه هاي 1 تا 3 كارشناسي ارشد و پروژه پاياني، سعي و نظر پژوهشگر بر برقراري ارتباط تنگاتنگ با اقشار مختلف كاربران، اخذ نظرات آنها و اعمال در پروژه بوده است.مرحله سوم از فرآيند طراحي كاربرمحور به ارزيابي طرح توسط استفادهكنندگان مربوط ميشود. چگونگي رفتار استفادهكنندگان در ارتباط با تكاليف مشخص، مورد بررسي قرار ميگيرد و توسط كارشناسان ارزشيابي مي گردد. به دنبال طراحي صورت گرفته در فرايند طراحي كاربرمحور، طرح آماده شده با استفاده از آزمون كاربري پرسشنامه ناسا- تي ال ايكس مورد ارزيابي قرار گرفت. تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و با مقايسه نمونه موجود از صندلي هاي قطار پرديس و نمونه طراحي شده صورت پذيرفت. همچنين با استفاده از آزمون مقايسه تغيير ضخامت فوم بين دو صندلي موجود و طراحي شده، ميزان راحتي حاصل از عدم انتقال ارتعاش به كاربر مورد ارزيابي قرار گرفت. يافته ها: در آزمون كاربري ناسا-تي ال ايكس، آناليز آماري زوجي بين دو صندلي و با مقايسه ميانگين ها صورت گرفت؛ نتايج اين آناليز نشانگر آن است كه متوسط امتياز عوامل شش گانه در صندلي موجود چيزي حدود 5 الي 5.6 است. اما در نمونه طراحي شده، اين متوسط عددي بين 2 تا 4 است. همچنين عامل فشار ذهني در صندلي موجود امتياز 66.5 است اما در صندلي طراحي شده اين عدد ارتقا يافته و به 2.4 رسيده است. در پارامتر فشار فيزيكي نيز عدد 58.6 در صندلي موجود به عدد 7.2 در صندلي طراحي شده رسيده است. اين ارتقاء در ميان تمامي 6 عامل ديده مي شود. در آزمون مقايسه ضخامت فوم در صندلي طراحي شده جديد تمامي موارد انتخاب وزن ميزان جابجايي فوم بيشتر از صندلي موجود بوده است. اين مقدار نزديك به حد مورد نظر استاندارد )نرمال( است. ميزان اختالف در تست با وزنه، 18 درصد براي وزنه 36 كيلوگرم، 20 درصد براي وزنه 49 كيلوگرم و 23 درصد براي وزنه 63 كيلوگرم است. بحث و نتيجه گيري: بنابر آزمون كاربري اول )آزمون پرسشنامه ناسا-تي ال ايكس( در نمونه صندلي طراحي شده، همه عواملي كه در پرسشنامه درج شده است با يكديگر مرتبط هستند، به صورت دقيق تر بايد گفت فشار ذهني كاربر در زمان استفاده با فشار لحظه اي ارتباط معني دار دارد، يعني در لحظه راحتي يا ناراحتي استفاده از محصول، تنش ذهني به كاربر منتقل ميگردد يا خير. و اين فشار ذهني با ميزان ناكامي نيز ارتباط معني دار دارد. در اين نمونه، فشار فيزيكي با ميزان ناكامي ارتباط دارد ولي اين ارتباط بيشتر از ميزان فشار ذهني با ميزان ناكامي است. در نمونه طراحي شده فشار فيزيكي با بازدهي ارتباط داشته است. يعني در صندلي طراحي شده، با توجه به اينكه به ميزان كمتري فشار فيزيكي به كاربر وارد مي نمايد، منجر به افزايش بازدهي مي شود. اين بازدهي در واقع همان راحتي و آسايش كاربر مي باشد. از طرفي بازدهي با تالش نيز ارتباط دارد. فشار ذهني ناشي از استفاده نيز با ناكامي ارتباط دارد. در مقابل و در نمونه اوليه ارتباط معني داري بين فشار فيزيكي و لحظه اي ديده نمي شود. اما بين فشار ذهني و بازدهي ارتباط معني داري وجود دارد. به اين صورت كه ناراحتي زيادي كه در استفادده از نمونه اول گزارش شده است، به ميزان زيادي منجر به كاهش بازدهي مي گردد. اما فشار فيزيكي با فشار لحظه اي ارتباط ندارد. بنابر آزمونكاربري دوم )آزمون تغيير ضخامت فوم(، تاثير پذيري فوم صندلي طراحي شده براي تطبيق با وزن بيشتر از فوم صندلي موجود است، يعني ميزان جابجايي فوم در صندلي جديد بيشتر است كه اين نكته بيانگر اين است كه صندلي جديد به ميزان بيشتري در دربرگيري جسم يا كاربر و جذب ارتعاش موفق تر عمل كرده و در نتيجه راحتي و آسايش بيشتري را براي كاربر به ارمغان مي آورد. كليد واژه ها: صندلي قطار اتوبوسي، طراحي كاربرمحور، خستگي، اختالالت اسكلتي-عضالني، راحتي و آسايش، رضايتمندي كاربر

1397/07/11

Research and redesign of the bus carriages to increase comfort and comfort with an ergonomic approach.

10/3/2018 12:00:00 AM