26540

طراحي و برنامه¬ريزي مسكن مناسب در سكونتگاه¬هاي غيررسمي با مشاركت ساكنين (نمونه موردي: محله ديزج همدان)

كارشناسي ارشد

مهندسي معماري - گرايش پايداري

1400-1401

31/1/1401

محسن فيضي - عباس تركاشوند

معماري و شهرسازي

در عصر حاضر كه جهان با تبعات حاصل از انفجار جمعيت قرن گذشته دست به گريبان است؛ مسائل متعددي پيش روي ساكنين كره¬ي خاكي قرار گرفته است، از بحران¬هاي غذايي گرفته تا گرمايش كره¬ي زمين. يكي از اين معضلات تامين مسكن براي انسان-هاست. در اين بين گروه¬اي از مردم كه از تمكن مالي كافي برخوردارند، به طرق مختلف مسكن مورد نياز خود را تامين مي¬كنند. اما اقشار كم درآمد قادر به رفع نياز خود از طريق بازار رسمي مسكن نيستند. لذا به ناچار با روش¬هاي غير استاندارد و در محدوده¬هاي غيررسمي شهرها يا زاغه¬ها اقدام به برپايي سرپناه مي¬نمايند. اين سرپناه فاقد هرگونه نظارت در فرايند ساخت يا حتي طراحي ابتدايي استاندارد است و توسط افراد غيرحرفه¬اي ايجاد مي¬شود. اين معضل در سراسر جهان بسيار فراگير است. در ايران حدود 11 ميليون نفر درسكونت¬گاه¬هاي غيررسمي ساكن هستند. اين آمار جداي از ارقام مربوط به مسكن مورد نياز براي همه¬ي اقشار مردم است كه سالانه بايد در كشور توليد و در بازار رسمي مسكن عرضه شود. مواجه¬ي واقع بينانه با اين معضل راهكارهاي شعاري همچون تامين مسكن دولتي، ارزان و با كيفيت براي ساكنين سكونت¬گاه¬هاي غيررسمي را برنمي¬تابد. حتي بر فرض وجود منابع كافي براي احداث واحدهاي مسكوني مناسب و انتقال ساكنين سكونت¬گاه¬هاي غيررسمي به آنجا، اين اقدام منجر به برهم خوردن دانه¬بندي فرهنگي اجتماعي جوامع خواهد شد؛ كه معضلات ديگري را در پي¬خواهد داشت. اين پژوهش در سدد يافتن راهكاري پايدار و درون¬زا براي حل اين معضل است. روشي كه سرمايه¬هاي موجود در اين سكونت¬گاه¬ها را ناديده نگيرد و راه حل را از دل بستر بيرون كشد و هدايت نمايد. اين پژوهش با سنجش وضعيت يكي از سكونت¬گاه¬هاي غيررسمي شهر همدان (محله ديزج) يك راه حل مبتني بر رويكرد مسكن خوديار – مسكني كه با كمك ساكنين و ذي¬نفعان ساخته مي¬شود- پيشنهاد مي¬دهد. برنامه¬هاي مبتني بر رويكرد خودياري غالباً تنها بر ابعاد فني و معمارانه تكيه ندارند و لازمه¬ي اجراي موفق آن¬ها در نظر گرفتن ابعاد مختلف سياسي، اقتصادي، محيطي، اجتماعي و فرهنگي است. لذا در اين پيشنهاد به قدر وسع موضوعات مرتبط با معيشت ساكنين و همچنين سبك زندگي آنان گنجانده شده است. در عين حال فرايند پياده سازي ايده¬ها فارغ از تصدي دولت و بر مبناي كنترل مردم طراحي شده است.

1401/03/06

Design and construction of suitable housing in informal settlements with the participation of residents (Case study of Dizaj neighborhood of Hamedan)

4/20/2023 12:00:00 AM

In the present age, when the world is grappling with the consequences of the population explosion of the last century; There are many issues facing the inhabitants of the planet, from food crises to global warming. One of these problems is providing housing for human beings. In the meantime, a group of people who are financially well-off provide the housing they need in various ways. But the low-income groups are not able to meet their needs through the formal housing market. Therefore, they inevitably use shelters in non-standard methods and in informal areas of cities or slums. This shelter does not have any supervision in the construction process or even the initial standard design and is created by non-professionals. This dilemma is very pervasive around the world. There are about 11 million people living in informal settlements in Iran. This statistic is separate from the figures related to housing required for all segments of the population, which must be produced annually in the country and offered in the official housing market. A realistic confrontation with this dilemma does not preclude slogans such as providing government housing, cheap and quality for residents of informal settlements. Even assuming that there are sufficient resources to build suitable housing units and relocate the residents of informal settlements there, this action will lead to disruption of the socio-cultural and socio-segmentation of communities; Which will lead to other problems. This research is aimed at finding a sustainable and endogenous solution to solve this problem. A way that does not ignore the capital available in these settlements and pulls the solution out of the context and guides it. This study, by assessing the status of one of the informal settlements in the city of Hamadan (Dizaj), proposes a solution based on the self-help housing approach, housing that is built with the help of residents and stakeholders. Self-help programs often do not rely solely on technical and architectural aspects, and their successful implementation requires consideration of various political, economic, environmental, social, and cultural dimensions. Therefore, in this proposal, issues related to the livelihood of residents and also their lifestyle are included to a large extent. At the same time, the process of implementing ideas is designed to be independent of government ownership and based on people's control.

مسكن مشاركتي , سكونت گاه غيررسمي , مسكن خوديار , معيشت پايدار , مسكن اقشار كم درآمد

Participatory housing , Informal housing , Self-help housing , Low-income housing , Sustainable habitat

Mohammadjavad Edalatkhah

Dr Mohsen Faizi - Dr Abbas Tarkashvand