30417

الگوي حكمراني گذار ديجيتالي در ايران با رويكرد تحليل گفتمان (موردكاوي پيام رسان هاي اجتماعي)

دكترا

سياست گذاري علم و فناوري

1395

1402/08/22

دكتر محمد فتحيان

دكتر ناصر باقري مقدم و دكتر امير علي سيف الدين اصل

مديريت، اقتصاد و مهندسي پيشرفت

به زعم برخي از پژوهشگران و تصميم‌گيران، استفاده گسترده مردم از پيام‌رسان‌ها و شبكه‌هاي اجتماعي خارجي، سبب بروز چالش‌هاي امنيتي، اخلاقي، اقتصادي، و مهم‌تر از همه؛ خروج كاربران از دايره حاكميت جمهوري اسلامي شده است. از اين‌رو، در پنج سال گذشته، بخش عمده‌اي از امر سياست‌گذاري فضاي مجازي، بر موضوع مديريت سكوهاي اجتماعي متمركز بوده است. اين تلاش‌ها - عمدتاً - به نتايج مورد انتظار نرسيد. به ادعاي اين تحقيق، اين امر ناشي از كيفيت پايين تصميمات گذشته بوده است. هدف اين پژوهش، شناسايي مدلي براي ارتقاي كيفيت تصميم‌گيري جهت ايجاد توانايي گذار در زمينه حكمراني سكوهاي اجتماعي بود. براي نيل به اين مقصود از متدولوژي‌ سيستم‌هاي نرم به مثابه چارچوب اصلي روش پژوهش استفاده گرديد. در گام‌ نخست با بهره‌گيري از شواهد و داده‌هاي موجود، «كيفيت تصميم‌گيري» به عنوان مسئله شناسايي شد. در گام دوم، با استفاده از چهار روش؛ ترسيم تصوير غني، تحليل گفتمان، رويكرد تحليل موقعيت، و چارچوب تحليل و توسعه نهادي، موقعيت مسئله پژوهش توصيف شد. در گام سوم، تعريف ريشه‌اي از عناصر اثرگذار در مسئله ارائه گرديد و بر مبناي نظريات حكمراني و اداره عمومي، استنتاجات حاصل از گام دوم، و تحليل انتقادي رويكردهاي پيشين در تصميم‌گيري فضاي مجازي؛ ايده «ارتقاي كيفيت تصميم‌گيري مبتني بر حكمراني مشاركتي در سطح تنظيم‌گري براي راهبري سكوهاي اجتماعي» پيشنهاد شد. مطابق اين ايده، گذار از وضعيت فعلي به شرايط مطلوب در حكمراني سكوهاي اجتماعي؛ با روش‌هاي تصميم‌گيري متأثر از حكمراني سنتي، اقتدارگرا و متمركز، كارايي و اثربخشي مورد انتظار را ندارد. در گام چهارم، ابتدا بر مبناي پيشينه نظري شامل؛ ادبيات تحليل و توسعه نهادي، ادبيات حكمراني مشاركتي، نظريه كنش ارتباطي هابرماس، چارچوب رفع تعارض توماس- كيلمن، الزامات مستخرج از گام‌هاي پيشين تحقيق و موارد ديگر؛ مفروضات، سازه‌ها و گويه‌هاي مدل مفهومي شناسايي شد. سپس، پرسش‌نامه مدل، طراحي و در اختيار صاحب‌نظران قرار گرفت. در مرحله بعد، با استفاده‌ از داده‌هاي جمع‌آوري شده در نرم‌افزار مدل‌سازي ساختاري مبتني بر روش حداقل مربعات جزئي، مدل مفهومي مورد آزمون قرار گرفت. آزمون‌هاي استاندارد روش معادلات ساختاري، نشان داد مدل مفهومي تا حد رضايت‌بخشي قابل قبول است. در نهايت، بر مبناي مقايسه وضعيت فعلي موقعيت تصميم‌گيري سكوهاي اجتماعي‌ با ويژگي‌هاي مدل تأييد شده حكمراني مشاركتي سكوهاي اجتماعي، تعدادي از اقدامات و توصيه‌هاي سياستي در سطح تنظيم‌گري، براي گذار از شرايط موجود به شرايط مطلوب، پيشنهاد گرديد.

1402/11/08

A Model for Digital Transition Governance in Iran Based on Discourse Analysis (A Case Study of Social Messaging Apps)

11/12/2024 12:00:00 AM

According to some researchers and decision-makers, the widespread use of foreign messengers and social networks (social platforms) by Iranian users causes security, ethical, and economic challenges, and most importantly, the lack of government control over users' activities in cyberspace. Therefore, in the last five years, the government has spent a lot of effort on social platform policy-making. These efforts mostly did not achieve the expected results. The central claim of this research is that the low quality of decisions in the past years has caused failure in the policy-making process. This research aimed to identify a model to improve the quality of decision-making in the process of social platforms management. To accomplish this goal, soft systems methodology (SSM) was used as the main framework of the research. According to some evidence, "quality of decision-making" was identified as a problem in the first step. Then, by using four methods: drawing a rich picture, discourse analysis, situational analysis, and institutional analysis and development framework, we described the situation of the problem. Based on the theories of governance and public administration, conclusions of the second step of research, and critical analysis of previous approaches, we proposed the idea of collaborative governance to improve the quality of decision-making. In accordance with this idea, it is not possible to transit from current to the desired state in social platforms management through traditional, authoritarian, and hierarchical methods of decision-making. In the first phase of the fourth step, assumptions, constructs, and items of the conceptual model were identified based on the theoretical literature review, including: institutional analysis and development framework, collaborative governance, Habermas's theory of communicative action, and the prerequisites extracted from the previous steps of the research. Then, the model questionnaire was designed and experts' opinions were collected. In the next step, the validity of the conceptual model was tested by using structural modeling software based on the partial least squares method (SmartPLS). The standard tests of the structural equation modeling (SEM) method showed that the conceptual model is acceptable to a satisfactory extent. Finally, according to the comparison of the current state of the decision-making process with the characteristics of the verified model, several policy measures and recommendations at the regulation tier were proposed to achieve the desired state.

حكمراني , سياست گذاري , تحليل گفتمان , گذار ديجيتال , چارچوب تحليل و توسعه نهادي , فضاي مجازي , شبكه اجتماعي , پيام رسان اجتماعي , تحليل موقعيت

Governance , Policy Making , Discourse Analysis , Digital Transition , Institutional Analysis and Development Framework , Cyber Spcae , Social Network , Social Messaging Apps , Situational Analysis

Abolghasem Bayat

Dr. Mohammad Fathian