31420

موزه‌ها و سياست حافظه در دوره پهلوي دوم

دكتراي تخصصي

معماري

1396

30/ 07/ 1403

اصغر محمدمرادي، غلامحسين معماريان

ندارم

معماري و شهرسازي

در دوره حكومت پهلوي، يكي از راهبردهاي اصلي براي ساخت و ترويج يك ايدئولوژي منسجم، تكيه بر ميراث فرهنگي غني ايران و ايجاد مكان‌هاي حافظه بود. از دهه 40 افتتاح موزه‌ها به يكي از محورهاي اصلي سياست فرهنگي دولت تبديل شد و تا پايان دوره پهلوي، تعداد موزه‌ها به طرز چشمگيري افزايش يافت. در اين پژوهش، سه موزه مهم دوران پهلوي شامل موزه سلسله پهلوي (در كاخ مرمر)، موزه شهياد و موزه ششم بهمن (در زيرزمين برج آزادي كنوني) مورد بررسي قرار گرفته است. با وجود اينكه اين موزه‌ها نقش كليدي در سياست‌هاي فرهنگي و تاريخي آن دوره ايفا كردند و بودجه‌هاي قابل توجهي براي تأسيس آنها اختصاص داده شد، اما تاكنون توجه پژوهشي كافي به تاريخچه شكل‌گيري و كاركرد آنها نشده است. هدف اين پژوهش، شناسايي حاميان ساخت موزه‌ها در دوره پهلوي، تحليل تاريخ شكل‌گيري سه موزه ذكر شده و تبيين رابطه اين موزه‌ها با مفهوم سياست حافظه است. به عبارت ديگر در اين پژوهش روند شكل‌گيري اين موزه‌ها و نقش آنها به‌عنوان ابزارهاي ايدئولوژيك در سياست‌هاي فرهنگي حكومت پهلوي بررسي مي‌شود. اين پژوهش از روش تفسيري‌-‌تاريخي بهره برده و بر مجموعه‌اي گسترده از اسناد و منابع دست اول تاريخي شامل نامه‌هاي رسمي محرمانه و غيرمحرمانه، قراردادها، گزارش‌ها و كاتالوگ‌ها تكيه مي‌كند تا چگونگي شكل‌گيري بخش مهمي از تاريخ موزه‌ها در دوران پهلوي را روشن كند. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد كه اين موزه‌ها به‌عنوان ابزارهايي براي شكل‌دهي به حافظه جمعي، مشروعيت‌بخشي به قدرت سياسي و تقويت روايت رسمي از تاريخ ايران نقش ايفا كرده‌اند. اين بررسي همچنين نشان مي‌دهد كه نحوه نمايش آثار و طراحي داخلي موزه‌ها، در خدمت اهداف سياسي و ايدئولوژيك حكومت پهلوي بوده است.

1403/08/06

Museums and politics of memory in late Pahlavi

10/21/2025 12:00:00 AM

During the Pahlavi era, one of the main strategies for constructing and promoting a cohesive ideology was to rely on Iran's rich cultural heritage and establish sites of memory. From the 1960s onwards, museum openings became a central component of the government’s cultural policy, leading to a significant increase in the number of museums by the end of the Pahlavi period. This study examines three major museums from the Pahlavi era: the Pahlavi Dynasty Museum (in the Marble Palace), the Shahyad Museum, and the Sixth of Bahman Museum (in the basement of what is now the Azadi Tower). Although these museums played a key role in the cultural and historical policies of that period, and substantial budgets were allocated for their establishment, they have received limited scholarly attention regarding their historical formation and functions. The aim of this study is to identify the supporters behind museum construction during the Pahlavi era, analyze the formation history of these three museums, and clarify the relationship between these museums and the concept of memory politics. In other words, this study explores the process of establishing these museums and their role as ideological tools within the cultural policies of the Pahlavi government. The study employs an interpretive-historical method and relies on a wide range of primary sources and historical documents, including both confidential and non-confidential official letters, contracts, reports, and catalogs, to shed light on the development of a significant part of museum history during the Pahlavi period. The findings reveal that these museums served as tools for shaping collective memory, legitimizing political authority, and reinforcing the official narrative of Iranian history. This analysis also indicates that the presentation of exhibits and the interior design of the museums were aligned with the political and ideological objectives of the Pahlavi regime.

سياست حافظه , موزه , پهلوي , شهياد , انقلاب سفيد

politics of memory , museum , Pahlavi , Shahyad , White revolution

Marziyeh Bazyar

Asghar Mohammad Moradi, Gholam Hossein Memarian