چكيده
چكيده :
شهرهاي گذشته ايران به دليل برخورداري از يك سازمان منسجم و ارگانيك (اندام وار) داراي
سلسله مراتب نظام داري از فضاهاي شهري و مسكوني بوده اند كه مجموع اين سلسله مراتب
ها، بافت شهري را مي ساخته است،كه همان بستر سكونت مردمان ساكن در شهرهاي آن زمان
بوده و نيز بيانگر شيوه زيستن و انديشيدن آنها در زمانهاي تاريخي براي ما مي باشند. بنابراين
وقتي كه از بافت تاريخي صحبت مي كنيم از زندگي و بودن سخن مي گوييم. زندگي كه
ساليان دراز در اين بافت ها ادامه داشته و خواهد داشت.
بافتهاي تاريخي در گذشته به مرور زمان همراه با روند زندگي تاريخي ساختار ارگانيك خود
را ترسيم مي كرده اند. ولي با نفوذ تفكر تجدد گرايي و تمركززدايي و ورود ماشين به عرصه
شهرهاي سنتي و عدم شناخت صحيح در مورد نحوه برخود آنها، منجر به تغييرات و مداخلات
ناهمگون و ناسازگار با بافت ارگانيك شهرها گرديده است. از جمله دستاوردهاي اين وضعيت
جديد شهرها، بي توجهي به زندگي و سكونت انساني و اجتماعي در بافت هاي مسكوني قديم
شهرها و مرگ تدريجي آنها به عنوان عرصه هاي سكونت و حيات بوده است .( ترك شهرها از
درون و بسط به كرانه ها و حوزه ها) بافتهاي قديم در گذشته هم داراي فضاهاي اجتماعي،
پرتحرك، فعال، زنده و پويا و منعطف و هم داراي فضاهاي خصوصي كه همان مسكن كه
محل آرامش و فراغت بال است بوده اند .
ولي تعريف فضايي و سلسله مراتب اين فضاها با تغييرات بوجود آمده در اثر ناهماهنگي
الگوهاي زندگي امروز با كالبد بافت قديم از بين رفته است و اين علاوه بر از بين رفتن هويت،
باعث تخليه و فرسايش و ركورد تدريجي بافت قديم گشته است .لذا حفظ و شناخت و ارتقاء و
تعيين راهكارهاي مناسب جهت احياء و اين بافتها امري اجتناب ناپذير است و توجه بيشتري را
مي طلبد. از طرفي ديگر در جامعه امروز نيز با توجه به رشد چشمگير جمعيت و رشد صنعت
،روند خانه سازي توقف ناپذير مي باشد .
بافت كهن آمل نيز داراي عناصر شالوده اي و نمادين متعددي از قبيل محلات مسكوني و مراكز
محلات، ستون فقرات بازار، عناصر شهري، گذرها و معابر با استخوان بندي ارگانيك بوده كه
دچار مشكلات ناشي از دخل و تصرف هاي ناهمگون به منظور مدرن و امروزي كردن و توسعه
مي باشد .
محلات مسكوني بافت قديم آمل با حفظ حريم و هويت تاريخي خود به دليل وجود امكانات
بالقوه خويش داراي حيات فضايي – كاركردي با ديگر عناصر شالوده اي و ساختار بافت كهن
مي باشند .
لذا هدف اصلي اين پايان نامه ساماندهي بافت محلات مسكوني و طراحي مجموعه مسكوني
(دخل و تصرف كالبدي) در بافت قديم آمل به منظور ارتقاء و حفظ و تداوم فضايي و
كاركردي و تقويت ساختار محلات و بافت كهن به عنوان بستر و محيط مسكوني مي باشد .
بنابراين هدف طرح ارائه گزينه هاي طراحي براي بازسازي و نوسازي قسمتي از بافت قديم شهر
آمل و ساماندهي و طراحي فضاهاي شهري و جمعي و نيز طراحي مجموعه مسكوني كه بتواند
الگويي مناسب و هويت بخش، در راستاي الگوهاي سنتي و مطابق با فرهنگ و نيازهاي امروزي
ساكنان بافت باشد .
حفظ و تداوم فضايي – كاركردي محلات بافت قديم از راه دگرگوني و اصلاح شالوده ها و
فضاهاي گذشته با توجه به نياز و شرايط امروزي و نيز احياء استخوان بندي بافت و اتصال آن به
فضاهاي طراحي شده و نيز توجه به مسائل تكنولوژيك و بهره گيري از انرژيهاي طبيعي درطراحي مجموعه مسكوني و فضاهاي شهري با توجه به اقليم و شرايط محيطي بافت قديم آمل از
اهداف ديگر پروژه مي باشند .
بنابراين با توجه به هدف هاي ذكر شده اين رساله راهبردها و اهداف اجرايي زير را مد نظر
دارد :
- تأكيد در حفظ واحياء هويت محلات كهن مورد مطالعه (نياكي محله، قادي محله،
پايين بازار محله)
با حفظ حريم و شاخص كردن مراكز محلات اين سه محله قديم و ارتباط بين آنها .
- حفظ و ارتقاء كيفيت فضايي مراكز محلات و طراحي فضاي جمعي
با تبديل اين مراكز محلات به ميدانچه هايي با دسترسي پباده و طراحي فضاي جمعي
براي اجراي مراسم سنتي و مذهبي و همچنين برگزاري بازارهاي هفتگي .
- طراحي و فضاهاي مناسب شهري در پيرامون بقعه امامزاده ابراهيم و تبديل قبرستان و
محوطه امامزاده به پارك فرهنگي – زيارتي در مقياس شهري و طراحي فضاهاي
تجاري، اقامتي و فرهنگي
- احياء كالبدي و هويتي گذرها و معابر بافت و ساماندهي دسترسي هاي سواره و پياده
در بافت قديم
با طراحي مسيرهاي دسترسي و سواره نفوذي و در بافت به جاي مسيرهاي عبوري
با بن بست كردن مسيرهاي سواره و همچنين طراحي مسيرهاي پياده و گردشگري
- احياء و طراحي حريم نهر شهر رود .
با تبديل حريم اين نهر به مسير گردشگري با گذر از ميان مجموعه مسكوني در جهت
احياء حس مكان و ديد و منظر گذشته .
‐تعريض و تبديل نهر شهر رود به درياچه محلي جهت ايجاد يك كانون تفريحي در قلب
محلات مسكوني
- بازسازي و نوسازي بخشي از بافت محله هاي نياكي محله و قادي محله
با طراحي مجموعه مسكوني در مفصل دومحله كهن و درمجاورت نهرشهررود
- حفظ بناهاي تاريخي با ارزش و مرمت و احياء آنها .
با مرمت كالبدي و تغيير كاربري اين بناها به كاربريهايي خاص جهت باز زنده سازي
فعاليت در اين بناها .
- الگو سازي مجموعه مسكوني در بافت قديم
با توجه به هويت و نشانه هاي تاريخي و همچنين توجه به مسائل اقليمي خاص و
استفاده از انرژيهاي طبيعي در طراحي سايت پلان و واحدهاي مسكوني مجموعه .
