9267

9267

برنامهريزي فضاهاي باز عمومي شهري (پاركها) به منظور ارتقاء تعاملات اجتماعي نمونه مورد پژوهش: گلستان نوشيرواني بابل

كارشناسي ارشد

شهرسازي گرايش برنامهريزي شهري و منطقهاي

آبان 1390

آبان 1390

دكتر سيدعبدالهادي دانشپور

دكتر مصطفي بهزادفر

چكيده چكيده: در حاليكه نقش فضاهاي باز عمومي شهري بهعنوان بستري مناسب براي روابط اجتماعي، رويدادهاي گوناگون و فعاليتهاي روزمره شهرنشينان امروزي به اثبات رسيده است؛ اما شهروندان به علت افزايش جمعيت و مشكلات ناگزير زندگي شهري، آنچنان كه بايد قادر به بهرهبرداري صحيح از اين فضاها در جهت ارتقاي تعاملات اجتماعي خود و فرزندانشان نگرديدهاند. به همين دليل در سالهاي اخير تلاش انديشمندان مسائل شهري با عنايت به اين نكته عمدتاً معطوف شناخت و اجراي راهكارهايي براي زمينهسازي و ايجاد انگيزه در شهروندان جهت حضور هرچه بيشتر در مكانهاي عمومي شده تا به اين وسيله بتوانند بخش اعظمي از روابط انساني فراموش شده در لابهلاي زندگي ماشيني را به جوامع شهري بازگردانند. امروزه مسلم گرديده پاسخگويي به نيازهاي اجتماعي انسان و تأمين فرصتهاي لازم در زمينه كسب تجارب اجتماعي وي، مستلزم وجود فضا و كاركردهاي متناسب كالبدي و فعاليتي است. فضاهاي باز عمومي شهري با دارا بودن توان بالقوه براي پاسخگويي به چنين جنبههايي، اگر درست برنامهريزي شوند قابليت ويژهاي در تحقق اين بعد از زندگي انسان شهرنشين را خواهند داشت. انتخاب روش برنامهريزي مناسب براي اجتماعپذير نمودن فضاهاي باز عمومي شهري بر خلق، چگونگي و ميزان روابط اجتماعي حادثشده در اين فضاها تأثير بسزايي دارد. بازتعريف فضا، نحوه دسترسي به فضاهاي باز عمومي و شناخت كاركردها و مزاياي اين فضاها، گام نخست در راستاي برنامهريزي براي چنين فضاهايي محسوب ميشود. شناخت نيازهاي انسان در رابطه با فضاهاي باز عمومي شهري موجب دستيابي به اصول و معيارهايي براي اجتماعپذير نمودن اين فضاها ميگردد. در اين پژوهش سعي شده تا با استفاده از روش اسنادي ابتدا تعاريف و مفاهيم فضاهاي باز عمومي شهري، ويژگيهاي كالبدي و فعاليتي و كاركردهاي اين فضاها بررسي شده و پس از شناسايي نيازها و توقعات مردم از اين فضاها، معيارها و شاخصهاي مؤثر بر حضورپذيري فضاهاي باز عمومي شهري نظير پاركها، مورد واكاوي قرار گيرد. همچنين شاخصها و معيارهاي مؤثر بر اجتماعپذيري يك فضاي باز عمومي از ديدگاه برنامهريزان شهري و جامعهشناسان نيز بيان شده و پس از بررسي روشهاي برنامهريزي مناسب براي خلق و ارتقاء تعاملات اجتماعي در فضاهاي باز عمومي، در نهايت به بررسي هريك از اين شاخصها در فضاي باز مورد مطالعه (پارك نوشيرواني بابل) پرداخته شده است. نتايج مطالعات نشان داد كه هفت متغير دعوتكنندگي، امنيت، بعد كالبدي و ايمني فضا، مطلوبيت ، پاسخگويي فعاليتي، تجانس فرهنگي و بعد اجرايي از اثرگذارترين عوامل بر مقبوليت عمومي و ارتقاي روابط اجتماعي در فضاهاي باز عمومي شهري نظير پاركهاست كه بايد مورد توجه برنامهريزان و طراحان شهري قرار گيرد تا بتوان فضاهاي باز عمومياي را كه اجتماعپذير بوده و روابط افراد را در خود تسهيل و تقويت كند؛ ايجاد نمود. واژگان كليدي: فضاي عمومي، فضاهاي باز عمومي شهري، تعاملات اجتماعي، پاركها، ارتقاء روابط اجتماعي