چکيده
يكي از مخاطرات خطوط راه آهن، سقوط سنگ يا خاك موجود در روي ترانشه ها بر روي خط ميباشد. در صورت ريزش ترانشه ها علاوه بر صدمات و هزينه هاي وارده بر خط، به دليل بسته شدن بخشي از خط و تاخير در برنامه ي سير قطارها هزينه هاي بهره برداري زيادي نيز متوجه شبكه ريلي خواهد شد. در اين راستا استفاده از روشهاي پيشبيني و هشدار خطر ريزش ترانشه ميتوان در خصوص كاهش خسارات بهره برداري اقدام نمود.در محورهاي مختلف ريلي راه آهن ج.ا.ا نيز در حال حاضر تعداد 41 ترانشه ريزشي بحراني بطول كلي 25000 متر وجود دارد كه در صورت ريزش خسارات زيادي در زمينه بهره برداري متوجه راه آهن خواهد شد كه بطور مثال ميتوان به ريزش كوه در محور رازي حدفاصل ايستگاههاي ميلادي و رازي كه موجب خروج از خط 3 واگن از يك قطار باري در تاريخ 2 خرداد 97 و بسته شدن محور استراتژيك اتصال به تركيه و اروپا شد و همچنين حادثه ريزش كوه آذر 96 در محدوده ايستگاه هاي تنگ 7 به تنگ 5 در مسير راه آهن ناحيه زاگرس انديمشك اشاره نمود.
بنابراين نياز است كه با استفاده از روشهاي مختلف نسبت به ايمن سازي ترانشه ها اقدام گردد كه اين ايمن سازي ميتواند به اشكال مختلف مانند پايدارسازي از طريق نيلينگ و ميخ كوبي،استفاده از فنسهاي جلوگيري از ريزش به درون خط، سبك سازي پايش ترانشه ها كه موضوع اين مطالعه ميباشد و ...،صورت پذيرد كه در ميان روشهاي مطرح شده جهت ايمن سازي زماني استفاده از پايش و روشهاي مختلف آن مانند پايش سطح ترانشه و همچنين پايش موانع روي خط امكانپذير است كه از لحاظ صرفه اقتصادي هزينه پايش كمتر از روشهاي پايدارسازي بوده و همچنين اين اطمينان وجود داشته باشد كه اطلاعات ارائه شده از طريق پايش قابل اطمينان و ايمن ميباشد.بايد توجه نمود كه روشهاي مختلف پايش در ترانشه ها و زمين لغزشها داراي تفاوتهايي مانند،سطح مورد پايش كه در زمين لغزش بسيار بيشتر است،بوده و اصولا ريزش ترانشه ها نيز بسيار نسبت به زمين لغزش دقت بيشتري در پايش نياز دارد.
دو روش كلي پايش مطرح شده در اين مطالعه شامل پايش سطح ترانشه و همچنين پايش موانع روي خط ميباشند كه روشهاي پايش سطح شامل نصب ابزار دقيق در ترانشه ها و يا استفاده از دوربين و نقشه برداري و پايش از راه دور ميباشند. روش استفاده از تكنولوژي پايش و تشخيص موانع روي ريل نيز شامل روشهايي مانند،استفاده از لرزه نگار،فنس هوشمند و ... ميباشد.
ترانشه راه آهن در دست بهره برداري اصفهان - شيراز در كيلومتر1054 (پادگان احمد بن موسي) دچار ناپايداري و ريزش شده و از سطح ايمني تردد قطارها در اين نقاط كاسته شده است. كه با توجه به جنس زمين در اين محل احتمال ريزش آني در شرايط بارندگي بالا ميباشد.محدوده خطر آفرين اين ترانشه داراي طول تقريبي 1.2 كيلومتر و ميانگين ارتفاع 15تا12 متر ميباشد كه با توجه به بررسي هاي صورت پذيرفته در اين مطالعه ،سه روش پايش به ترتيب اولويت1-پايش با دوربين و نظارت تصويري2-پايش بوسيله نقشه برداري3-پايش بوسيله لرزه نگارها جهت اين ترانشه توصيه ميشود.
