10602

10602

استفاده از سدهاي هيدروليكي براي جلوگيري از نفوذ آب شور در آبخوان‌هاي ساحلي

كارشناسي ارشد

عمران - آب

اسفند ماه 1390

اسفند ماه 1390

دكترجباري

يكي از عواملي كه موجب شوري سفره‌هاي آب زيرزميني بويژه در سواحل شمالي و جنوبي و سواحل درياچه‌هاي داخلي كشور مي‌گردد، نفوذ آب شور به آبخوانهاي مجاور ميباشد كه به علت برداشت بيش از تغذيه از منابع آب زيرزميني رخ مي‌دهد. پيامد اين تغيير، پيشروي مرز مشترك آب شور و شيرين به طرف لايه آبدار مي‌باشد كه منجر به آلوده شدن سفره آب شيرين مي‌گردد. عليرغم مشاهده آثار هجوم آب شور در اكثر مناطق ساحلي درياي مازندران، خليج‌فارس و درياي عمان و همچنين تعدادي از دشت‌هاي درياچه اروميه، متاسفانه تاكنون اقدام موثري جهت جلوگيري آنها به عمل نيامده است. يكي از چالش‌هاي صنعت آب كشور، يافتن راهكارهاي بهينه براي توسعه بهره‌برداري از منابع آب زيرزميني در آبخوان‌هاي ساحلي و كويري مي‌باشد ولي هجوم آبهاي شور از يكسو و در اختيار نبودن منابع آب سطحي شيرين از سوي ديگر، توسعه اقتصادي اجتماعي با اتكا به چنين آبخوانهايي را مشكل و يا احتمالا ناممكن مي‌سازد. راهكارهاي مختلف مطرح در صنعت آب براي كنترل هجوم آب شور به آبخوان‌ها شامل بهينه‌سازي عمليات پمپاژ، تغذيه مصنوعي، ايجاد خط افت موازي با ساحل (لاوك پمپاژ)، افزايش تراز سطح آب زيرزميني در امتداد ساحل، كنترل نفوذ آب شور از طريق سيستم چاههاي تزريق- بهره‌برداري و احداث سدهاي زيرزميني مي‌باشد. در اين رساله به چگونگي پاره‌اي از پارامترهاي مهندسي چون هندسه موقعيت مكاني چاهها و آهنگ تزريق توجه شده است. اين رساله يك مدل مديريتي شبيه‌سازي و بهينه‌سازي براي كنترل نفوذ آب شور به آبهاي زيرزميني در آبخوان‌هاي ساحلي مي‌باشد كه براي يك آبخوان ساحلي (مطالعه موردي: آبخوان بيسكاين در نواحي كلتر در فلوريداي آمريكا) ارائه شده است كه هدف آن يافتن كمترين هزينه لازم براي كاهش نفوذ آب شور به ميزان 50% بوده است. براي رسيدن به اين هدف از نرم افزار MODFLOW براي شبيه‌سازي جريان آب زيرزميني در منطقه‌ي اشباع استفاده شده است و از الگوريتم مورچگان به عنوان بهينه‌ساز براي يافتن حداقل هزينه اجرا بهره برده شده است. در خاتمه بهترين حالت اقتصادي كه بتوان نفوذ آب شور را به حداقل رساند، در اين رساله پيشنهاد مي‌شود. واژگان كليدي: آبخوان‌هاي ساحلي، هجوم آب شور، توسعه پايدار، منابع آب زيرزميني