11942

11942

طراحي مجتمع آموزشي در شهر قم، از منظر اسلامي

كارشناسي ارشد

معماري - طراحي فضاهاي آموزشي و فرهنگي

بهار 1392

بهار 1392

مهندس عبدالحميد نقره كار

دكتر حيدر جهان بخش

چكيده: امروزه با توجه به چالش¬هاي فراواني كه در بحث معماري اسلامي وجود دارد، ديدگاه¬ها و رويكردهاي متفاوت و بعضاً متناقضي را در اين باره شاهد هستيم. گروهي، رويه¬ي تقليد فرمي و بكاربردن عناصر و اجزاي معماري گذشته در معماري امروزي را معماري اسلامي مي¬دانند. گروهي ديگر، توجه به معاني، گروهي توجه به صورت كلي اثر و ... . در اين مسير با توجه به فرمايشات مقام معظم رهبري كه تأكيد فراواني بر معماري و شهرسازي اسلامي دارند، به نظر مي¬رسد طراحي مجتمع آموزشي از منظر اسلامييكي از نيازها و مباحث مطرح روز مي¬باشد و اقدامي عاجل در اين زمينه امري ضروري مي¬نمايد.بر اين اساس پژوهش حاضر يك سؤال اصلي دارد و آن هم اين است كه «ويژگي¬هاي معمارانه و يا به بيان ديگر اصول طراحي بناهاي آموزشي از منظر اسلامي كدامند؟» و در ادامه با هدفي كاربردي به دنبال دستيابي به پاسخي كاركردي، به طراحي يك مجتمع آموزشي اسلامي در شهر قم مي¬پردازد. ايران، كشوري اسلامي است و در آن با ديدگاه اسلامي به تمامي فضاهاي زندگي از جمله فضاي مدارس نگريسته مي‌شود. بر مبناي تعاليم اسلامي، پرورش انسان، به عنوان يكي از اجزاي آفرينش، در هماهنگي كامل با ديگر اجزاي آن و در طي زمان صورت مي‌گيرد. از اين رو كار معماران به عنوان طراحان فضاهاي آموزشي در امر پرورش انسان‌هاي نسل آينده، اهميت بسيار دارد. اين امر سبب گرديد تا رساله پيش رو به طراحي مجتمع آموزشياز منظر اسلامي، مبتني بر برنامه‌هاي جديد وزارت آموزش و پرورش بپردازد. اين مجتمع شامل دوره‌هاي ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان براي دانش‌آموزان پسر در زميني به مساحت 9000 متر مربع مي‌باشد. لازم به ذكر است كه اين پروژه اجرايي است و مي‌تواند گامي كوچك در جهت ارتقاي كيفي فضاهاي آموزشي مبتني بر برنامه‌هاي جديد آموزشي وزارت آموزش و پرورش در كنار توجه به معماري اسلامي در فضاهاي آموزشي باشد. در اين پژوهش داده‌ها به روش استدلال منطقي مورد تحليل قرار مي‌گيرند و در يك مطالعه موردي بكار گرفتهمي‌شوند. در فصل اول رساله، كليات موضوع و اهداف و ضرورت آن مورد بررسي قرار مي¬گيرد. در فصل دوم، با نگاهي اجمالي به واژگان آموزش و پرورش، به مطالعه تاريخچه آموزش و پرورش مي¬پردازد و فضاهاي آموزشي را در ادوار مختلف مورد ارزيابي قرار مي¬دهد. پس از طرح موضوع مباحث تحول بنيادين در آموزش و پرورش و آسيب شناسي وضع موجود، الگوهاي مطرح در طراحي فضاهاي آموزشي تبيين مي¬گردد. در فصل سوم شالوده نظري طرح با هدفدستيابي به اصول طراحي فضاي آموزشي از منظر اسلامي مطرح مي¬گردد. در اين بخش پس از طرح موضوع، هويت و معماري بناهاي آموزشي، هندسه و نمادها در بناهاي آموزشي و نقش روانشناسي محيط در فضاهاي آموزشي مطرح مي¬گردد. در پايان اين فصل، اصول راهبردي طراحي فضاهاي آموزشي از منظر اسلام استخراج مي¬گردد. در فصل چهارم، ويژگي¬هاي مدنظر نمونه¬هاي موفق طراحي مجتمع¬هاي آموزشي در ايران و جهان به منظور تبيين بهتر مسير طراحي مورد بررسي قرار مي¬گيرد. در فصل پنجم، زمين طرح بر اساس مباني پيشين مورد ارزيابي قرار مي¬گيرد. در فصل ششم،با به چالش كشيدن استانداردهاي طراحي، بر مبناي برنامه طرح و ابعاد فضاها در نمونه¬هاي شاخص مدارس در جهان،به بيان استاندارد مطلوب طرح پيش رو مي¬پردازد. در فصل نهايي نيز فرايند طراحي تبيين مي¬گردد. واژگان كليدي: معماري اسلامي، مدرسه اسلامي، مطالعات طراحي مدرسه، آموزش اسلامي، اسلام.