12434

12434

بررسي رابطه بين مورفولوژي شهري و مصرف انرژي ﴿مطالعه تطبيقي: نواحي يك و چهار شهر ساوه﴾

كارشناسي ارشد

معماري و شهرسازي - برنامه ريزي شهري

زمستان 1392

زمستان 1392

دكتر سيدمجيد مفيدي

چكيده در دهه¬هاي اخير با توجه به نقش حياتي انرژي در پايداري توسعه، رشد اقتصادي و تغييرات آب و هوايي جهان، اهميت پرداختن به سياست هاي بهينه¬سازي مصرف انرژي روز به ¬روز افزايش مي¬يابد. شهرها مصرف كننده عمده(حدود دو سوم) انرژي در جهان هستند و رشد روز افزون شهرنشني به افزايش قابل توجه در مصرف انرژي مي¬انجامد. در اين ميان برنامه¬ريزي شهري نقش مهمي در كاهش مصرف انرژي و پايداري محدوده¬هاي شهري موجود و آينده ايفا مي¬كند، زيرا مي¬تواند از طريق تأثيرگذاري بر ابعاد مورفولوژي شهر، از قبيل طراحي شهري، توزيع كاربري زمين، الگوي ساختمان¬ها، تراكم ساختماني و جمعيتي بر مصرف انرژي مؤثر باشد. هدف اين پژوهش شناخت رابطه مورفولوژي شهري و مصرف انرژي است. شناخت مورفولوژي شهر مي تواند تأثيرات آن را بر مصرف انرژي نمايان سازد. بر اين اساس در ايتدا مكاتب فكري مرتبط با موضوع در فصل دوم مورد بررسي قرار گرفت. به همين منظور مكتب بريتانيايي، مكتب ايتاليايي و مكتب فرانسوي تشريح شده و با يكديگر مقايسه شدند. كه در نهايت مكتب بريتانيايي بدليل جامعيت و قابل بررسي بودن،به عنوان پايه علمي پژوهش انتخاب گشت. در ادامه فصل دوم عوامل اصلي مورفولوژي شهري از ديدگاه كانزن به عنوان نظريه پرداز اصلي مكتب بريتانيايي بيان شده است و پايان همين فصل ارتباط شهر و انرژي و مفهوم توسعه پايدار و كارآيي انرژي به تفضيل پرداخته شده¬است. در فصل سوم مروري بر سياست¬ها و ايده¬هاي نوين در ارتباط با توسعه پايدار و بهينه سازي مصرف سوخت در شهرهاي مختلف ارائه مي¬گردد. فصل چهارم شامل معرفي شهرستان ساوه و انتخاب دو محدوده از شهر كه داراي مورفولوژي متفاوتي از يكديگر هستند، به منظور آزمون فرضيه انتخاب گرديده¬است. اين دو ناحيه شامل نواحي يك، كه داراي بافتي طراحي شده و سلسله مراتبي است و ناحيه چهار كه در مركز شهر و در اطراف بازار اصلي شهر قرار گرفته است و داراي بافتي نامنظم و با رشدي ارگانيك است، مي¬شود. در اين مطالعه از روش نمونه گيري سيستماتيك و منظم استفاده شده¬است. حجم نمونه¬ با استفاده از فرمول كوكران براي هر دو ناحيه 100 نمونه مي¬باشد. در اين نمونه ها ميزان مصرف انرژي (برق و گاز) در فاصله¬هاي زماني 3 ساله مورد سنجش قرار گرفته¬است. در ادامه با استفاده از درخت تصميم¬گيري، آزمون تحليل واريانس چندمتغيره(MANOVA) در نرم افزار SPSS به عنوان مناسب¬ترين آزمون استفاده شده¬است. در نهايت نتايج نشان¬ مي¬دهند كه مصرف انرژي در بافت¬هاي نامنظم و ارگانيك كمتر از بافت¬هاي طراحي شده است. همچنين اين نتايج نشان مي¬دهند كه مصرف برق به شدت تحت تأثير مورفولوژي بافت بوده و در بافت¬هاي ارگانيك به دليل رعايت نورگيري ساختمان در فصول مختلف سال و چيدمان پيوسته و پشت به پشت ساختمان¬ها مصرف كمتري نسبت به بافت جديد دارد. واژگان كليدي: مصرف انرژي، مورفولوژي شهري، توسعه شهري پايدار، تحليل چند متغيره، شهرستان ساوه