13545

13545

تحليل نقش شهر جديد پرند در تمركززدايي جمعيتي از مادر شهر تهران (با تاكيد برتحولات تمركز جمعيت در مجموعه شهري تهران)

كارشناسي ارشد

معماري و شهرسازي - برنامه ريزي منطقه اي

آبان ماه 1393

آبان ماه 1393

دكتر رضا خيرالدين

چكيده بسياري از مشكلات امروزي در جوامع شهري بزرگ ناشي از تراكم، انباشت جمعيت و فعاليت¬هاست، و براي بهبود اين مشكلات سياست¬ها و راهكارهاي زيادي در نظر گرفته¬اند، تمركززدايي از سياست‌هايي است كه براي كاستن از مشكلات شهرهاي بزرگ وضع مي¬شود، تمركززدايي ابعاد گوناگوني دارد و در زمينه¬هاي مختلفي به كار گرفته مي¬شود. احداث شهرهاي جديد در اطراف مادر شهرها از راهبردهاي تمركززدايي جمعيتي است. ايجاد شهرهاي جديد در اطراف مادر شهرها در ايران از اواخر دهه 1360 خورشيدي آغاز شد، و مجموعاً 18 شهر براي اين كار در نظر گرفته شد، اهداف شهرهاي جديد در كشور ما در آيين‌نامه احداث شهرهاي جديد آورده شده است، مهم‌ترين هدف احداث شهرهاي جديد اطراف مادر شهر تهران، جذب سرريز جمعيت مادرشهر و جلوگيري از كلان‌شهر شدن مادر شهر است، اين اهداف دغدغه ¬اصلي اين تحقيق بوده. اين تحقيق سعي دارد تا با روش تحليلي-توصيفي، به دنبال پاسخ به اين پرسش باشد كه آيا شهر جديد پرند در جنوب غربي مادرشهر تهران در راستاي اهداف معين آن حركت مي¬كند يا خير؟(آيا شهر جديد پرند در راستاي تمركززدايي و كاهش بار از دوش تهران گام برمي¬دارد يا خير؟)، براي رسيدن به اهداف تحقيق از روش¬هاي جمع‌آوري مطالعات ميداني و كمك از ابزار پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است، در اين بخش روش تحقيق مبتني بر مصاحبه مردم¬نگارانه بوده كه يك روش كيفي محسوب مي¬شود، و توزيع پرسشنامه¬ها مكمل آن هستند. قبل از پرداختن به شهر جديد پرند بايد تغيير و تحولات تمركز در ناحيه مادرشهري (مجموعه شهري) تهران در دوره 20 ساله (1390-1370) مشخص مي¬شد، و به اين پرسش پاسخ داده مي¬شد كه تحولات تمركز جمعيت در مجموعه شهري تهران روي به چه سمت و سويي دارد؟ براي رسيدن به پاسخ اين پرسش، سعي شده تا از روش¬هاي كمي استفاده شود بنابراين شاخص¬هاي تراكم جمعيت، شاخص-هاي نخست شهري، شاخص¬هاي تمركز و تعادل جمعيت، و الگوهاي توزيع جمعيت مورد مطالعه و تحليل قرار گيرند. نتايج تحقيق نشان مي¬دهد كه تمركز جمعيت در شهر و مجموعه شهري تهران تشديد شده، و ميزان تراكم جمعيت در شهر و مجموعه شهري تهران افزايش‌يافته، اما رشد جمعيت مجموعه شهري تهران بيشتر از مادر شهر تهران بوده، اين امر منجر به رشد سريع ديگر شهرهاي مجموعه شهري تهران شده، ظهور كرج و 12 شهر مياني در اين مجموعه باعث شده تا به ميزان كمي از تسلط مادر شهر تهران بر مجموعه شهري تهران كاسته شود، و مجموعه شهري تهران اندكي به سمت تعادل پيش رود. با اين حال سهم جمعيتي مجموعه شهري تهران از كل جمعيت كشور افزايش‌يافته و اين ناحيه متمركزتر شده و ايده شكل¬گيري تهران بزرگ تقويت شود. بررسي‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه شهر جديد پرند امروزه جمعيت تازه‌واردي را در خود اسكان داده، كه نه از سر اختيار بلكه به دليل عدم توانايي سكونت در مادرشهر تهران در آن ساكن شده¬اند، پرند يك شهر خوابگاهي است كه ساكنين آن همچنان از خدمات مادرشهر تهران استفاده مي¬كنند و بار آن به دوش تهران است، جمع‌بندي و يافته‌هاي تحقيق بيان مي‌كند كه ساكنين شهر جديد پرند عموماً از تازه واردين به مجموعه شهري تهران يا مهاجرين ديگر استان¬ها هستند، كه از زندگي در پرند رضايت ندارند و تمايل دارند پس از مدتي زندگي در پرند خود را براي رفتن به تهران آماده كنند. با اين وصف پرند نمي-تواند از مادرشهر خود تمركززدايي كند بلكه به عنوان ظرفيتي جديد براي جذب جمعيت و دامن زدن به تمركز جمعيت ناحيه مادرشهري تهران و تشديد نابرابري منطقه¬اي عمل‌ مي‌كند. واژه‌هاي كليدي:تمركززدايي، شهرجديدپرند، مجموعه شهري تهران