14930

14930

ارزيابي شاخص‌هاي كيفيت آب در رودخانه جاجرود تحت اثر منابع آلاينده

كارشناسي ارشد

محيط ‌زيست

شهريورماه 1394

شهريورماه 1394

دكترمحسن سعيدي

عمران

چكيده: رودخانه جاجرود يكي از مهم‌ترين منابع آب ايرانمي‌باشد كه جهت مصارف مختلف شرب، كشاورزي، صنعتي و تفرجي مورداستفاده قرار مي‌گيرد. منابع آلاينده شهري، كشاورزي، صنعتي و دامداري از مهم‌ترين عوامل تهديدكننده اين منبع آبي به شمار مي‌آيند. از اينرو سنجش درجه آلودگي اين منبع ارزشمند از ابزارهاي اصلي مديريت آن مي‌باشد. يكي از روش‌هاي سنجش درجه آلودگي آب، شاخص‌هاي كيفيت آب مي‌باشد كه روشي ساده‌اي براي بررسي تغييرات كيفي آب در طول مكان و زمان و مشخص نمودن مناطقي كه ازنظر آلودگي بيشتر مورد تهديد مي‌باشند، محسوب مي‌شود. در اين تحقيق، ابتدا پارامترهاي كيفيت آبموردنياز در 9 ايستگاه از گرمابدر تا خروجي سد لتيان براي 8 فصل از پاييز سال 1387 تا تابستان سال 1389 از تحقيقات گذشته جمع‌آوريگرديد. سپس هشت شاخص كيفي آب براي مصارف مختلف (عمومي، تفريحي، كشاورزي و صنعتي) در رودخانه جاجرود تحت تأثير منابع آلاينده آن مورد ارزيابي قرارگرفته‌اند. سپس چهار پارامتر: pH، اكسيژن محلول، اكسيژن خواهي بيوشيمايي و نيترات كه در شاخص IRWQIsc وNSFمورداستفاده قرار مي‌گيرند،توسط مدلQUAL2KWمدل‌سازي گرديد. براي مقايسه مقادير شبيه¬سازي شده توسط مدل با مقادير اندازه¬گيري شده، از روش¬هاي آماري ميانگين جذر مربعات خطا و در صد قدر مطلق خطا استفاده گرديد.نهايتاًاستراتژي¬هاي مختلف براي بهبود يافتن شاخص‌هايNSFو IRWQIscموردبررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه افزايش نيترات ناشي از فاضلاب كشاورزي باعث افت شاخص NSFدر بعضي ايستگاه‌هاشده و منجر به افت شديد شاخص اورگان مي‌شود. شاخص IRWQIscبين 74/37 تا 47/70 متفاوت مي‌باشد و برحسب نتايج پارامتر فيكال كليفرم و در نتيجه فاضلاب شهري بر اين شاخصبسيار اثرگذارمي‌باشد. ازلحاظ مصارف كشاورزي،كيفيت آب جاجرود خوب است و اثر منابع آلاينده بر آن جدي نيست. نتايج مدلسازي نشان داد كه بهترين تطابق بين مقادير اندازه¬گيري شده و شبيه¬سازي شده براي pH و اكسيژن محلول مي¬باشد. مقدار ميانگين جذر مربعات خطابين 091/1 و 022/18 و مقدار در صد قدر مطلق خطابين 101/0 و 702/1 متغير مي¬باشد. نتايج بررسي استراتژي¬ها نشان داد كه كاهش نيترات در بالادست رودخانه به مقدار 30درصدسناريو مناسب براي بهبود يافتن شاخص IRWQIscو كاهش مقدار اكسيژن خواهي بيوشيميايي در شاخه‌هاي فرعي ميگون و آهار تا 4 ميلي‌گرم بر ليتر استراتژي مناسب براي افزايش شاخص NSFمي‌باشد. كلمات كليدي: رودخانه جاجرود، شاخص كيفيت آب، QUAL2K