15863

15863

مدل يكپارچه هيدرولوژي-اجتماعي-اقتصادي براي بازيابي تراز آب درياچه اروميه با بكار گيري استراتژي انتقال حقابه در حوضه زرينه‌رود

كارشناسي ارشد

مهندسي آب

بهار 1395

بهار 1395

دكتر عباس افشار - دكتر محمد رضا جلالي

عمران

چكيده درياچه¬ي ارومبه بزرگترين درياچه در ايران بوده كه به لحاظ شرايط اكولوژيكي منحصر به فرد خود داراي اهميت جهاني مي¬باشد. اين درياچه به عنوان پارك بين المللي و ذخيره¬ي حفاظت شده¬ي زيست-كره از سوي يونسكو شناخته شده و در فهرست تالاب¬هاي رامسر ثبت گرديده است. روند تغييرات بيلان آبي اين حوضه در مدت زماني كوتاه و تغييرات شديد سطح آب آن، علاوه بر القاي طيف گسترده¬ي اثرات زيانبار در جنبه¬هاي زيست محيطي، اقتصادي و اجتماعي در مناطق پيراموني درياچه، اعمال اثرات بالقوه¬ي قابل توجهي را نيز در مقياس¬هاي فرامنطقه¬اي محتمل مي¬نمايد. تامين حدود 40 درصد از تماميآب‌هايسطحيواردشدهبهدرياچهاروميه از زيرحوزه¬ زرينه¬رود، نشان از اهميت بالاي اين ناحيه است. هدف از انجام اين مطالعه كه بخش سوم از يك پروژه جامع است، توسعه يك مدل مفهومي هيدرولوژي-اجتماعي-اقتصادي براي ارائه¬ي بازتاب¬ مسائل اجتماعي-اقتصادي و احياي درياچه اروميه از طريق زيرحوضه زرينه¬رود با توجه به استراتژي انتقال حقابه است. به اين منظور در ابتدا با استفاده از مدل هيدرولوژي ساخته شده در بخش اول پروژه جامع، به ساخت ماجول كميت آب پرداخته شده¬است. پس از آن يك ماجول زراعي با هدف محاسبه عملكرد محصولات و ميزان نياز آب ناخالص محصولات در مدل ساخته شده¬است. در ادامه يك ماجول اجتماعي-اقتصادي با سه خروجي درآمد حاصل از كشاورزي، اشتغال و وضعيت محيط زيست با هدف بازتاب شرايط اجتماعي-اقتصادي توسعه داده شده-است. در گام آخر يك مدل مفهومي خريد آب با استفاده از تئوري بازي¬هاارائه گرديد. در اين گام به محدود كردن سطح الگوي كشت پرداخته شده¬است تا در ادامه مقدار آب صرفه جويي شده به درياچه انتقال داده شود. بر اين اساس، پس از ساخت يك مدل مفهومي به كاربرد آن در حوضه زرينه¬رود با هدف احياي درياچه اروميه پرداخته شده¬است. در نهايت اين مدل تحت الگوي كشت بهينه آبي كه از بخش دوم پروژه جامع بدست آمد، بار ديگر اجرا گرديد. در نهايت نتايج نشان مي¬دهد اصلاح الگوي كشت به تنهايي در حل بحران درياچه موثر نمي¬باشد و محدود كردن الگوي كشت بوسيله خريد آب راهكاري مكمل براي حل اين بحران محسوب مي¬شود. اگرچه محدود كردن الگوي كشت مي¬تواند در حل بحران درياچه اروميه موثر باشد ولي تبعات سنگيني به لحاظ اشتغال به منطقه وارد خواهد كرد. واژه‌هاي كليدي: مدل هيدرولوژي-اجتماعي-اقتصادي، مدل تئوري بازي¬ها، محدود كردن كشاورزي، اصلاح الگوي كشت، ردپاي آب