23755

طراحي مجتمع مسكوني و چند نسلي با رويكرد سالوتوژنيك (نمونه موردي: مجموعه بصير‌السلطنه شيراز)

كارشناسي ارشد

مهندسي معماري پايدار

1397

1399/12/18

محسن فيضي و مهدي خاكزند

معماري و شهرسازي

چكيده يكي از ويژگي‌هاي اصلي رويكرد سالوتوژنيك، حس انسجام (SOC) ميباشد كه آنتونووسكي آن را " يك جهت‌گيري جهاني كه بيانگر ميزان اعتماد به نفس فراگير و ماندگار و درعين حال پويا " بيان مي‌كند كه پايه اصلي اين پژوهش را تشكيل مي‌دهد. هدف از طراحي و تحقيق در اين بخش سازماندهي بخش سنتي شهر شيراز با رويكرد سالوتوژنيك در جهت بهبود هر چه بيشتر زندگي و سلامت ساكنان مجموعه بصيرالسلطنه است. مجموعه بصير‌السلطنه كه از تعدادي خانه سنتي (باارزش، كم ارزش و فاقد ارزش تاريخي) تشكيل شده است. طراحي در اين محله، بهسازي و بازسازي مناطق قابل تخريب و قابل بهسازي با كاربري هاي پيشنهادي و متناسب با موقعيت مورد نظر در پي دارد. كاربري هاي در نظر گرفته شده در اين بخش عبارتند از: مجتمع مسكوني و سراي محله با هدف افزايش سلامت ساكنان و نيز بهبود وضعيت موجود در بخش‌هايي كه بدون ارزش تاريخي مي‌باشند و همچنين در نظر گرفتن كاربري هايي چون هتل، چايخانه و بازارچه براي بخش‌هايي كه داراي ارزش‌هاي تاريخي و ميراثي هستند. اين پايان نامه بر اساس تحقيقات ميان رشته اي در حوزه معماري، روانشناسي و پزشكي بنا گرديده است. از اينرو به منظور دستيابي به اطلاعات مورد نظر پرسشنامه حس انسجام آرون آنتونووسكي به فارسي ترجمه شده و سپس با توجه به فاكتورهاي ( قابل درك بودن، قابل مديريت بودن و معناداري) به معماري بر گردانند شده است. از اينرو با در نظر گرفتن شاخصه هاي سلامت در افرد و همچنين پرسشنامه كيفيت زندگي سازمان جهاني بهداشت و نتايج حاصل از پرسشنامه حس انسجام، استنباط گرديد كه رابطه مستقيمي بين كيفيت محيط ساخته شده و كيفيت زندگي افراد با سلامت جسمي و روحي آنها وجود دارد. اين پژوهش از روش تركيبي بهره برده است. به منظور تجزيه و تحليل داده ها، از روش آمار توصيفي و استنباطي با نرم افزار SPSS 24 انجام شده است. همچنين آزمون فرضيه اين تحقيق بر اساس روش مدل‌سازي ساختاري تفسيري (ISM) مبتني بر روش واريانس و با استفاده از نرم افزار SMART PLS 2 مي‌باشد. با انجام اين پژوهش ميزان ارتباط بين محيط ساخته شده و حس انسجام دريافت گرديد. نتايج حاكي بر اين است كه ميزان رابطه‌ي بين حس انسجام و محيط ساخته شده 95% تخمين زده شده است. از اينرو راه كاري براي پيشبرد رويكردهاي سلامت زا اتخاذ شد تا بدين وسيله بدون نياز به پرداخت هزينه مضاعف، سلامت استفاده كنندگان از فضا، تضمين و ارتقا يابد. با توجه به نتايج، فاكتور معناداري با ضريب همبستگي (0.978) بيشترين همبستگي را با متغير حس انسجام در محله سنگ سياه (محله با برخورداري كم) دارد در نتيجه به عنوان راه كار براي پيشبرد هر چه بهتر طراحي معمارانه در محله سنگ سياه و محلات مشابه (كمتر برخوردار) بهتر است، فرد معمار بر روي ارتقاي راهكارهاي معمارانه با توجه به مؤلفه معناداري بيشتر تمركز داشته باشد و همچنين طراحي در اين محله بيشتر بر اساس ارتقاي فاكتور معناداري در نظر گرفته مي شود و پايه ي اصلي طراحي در اين بخش را تشكيل مي‌دهد.

1400/03/05

Residential And Multi-generational Complex Design with Emphasize on Salutogenic Approach (Case study: Basir Al-Saltaneh complex, Shiraz, Iran)

3/19/2022 12:00:00 AM

Abstract: This study mainly focuses on one of the main characteristics of the salutogenic approach, the sense of coherence (SOC), which is defined by Antonovsky as "a global orientation that expresses the extent to which one has a pervasive, enduring though dynamic feeling of confidence". The goal of design and research in this field is to organize a traditional area of the city of Shiraz in Iran with a salutogenic approach to further improve the life and health of the residents of Basir al-Saltaneh Complex. This complex consists of a number of traditional houses (with high, low, and no historical value). The design in this neighborhood aims to rehabilitate and reconstruct the rehabilitable and destructible areas with the suggested uses proportional to the location. The uses considered in this area include a residential complex and a community center to enhance residents' health and improve the existing condition in areas without historical value, as well as hotels, teahouses, and small markets in the areas of historical and heritage values. This thesis is based on interdisciplinary research in architecture, psychology, and medicine. In order to achieve the intended information, Aaron Antonovsky's SOC scale (orientation to life questionnaire) was translated to Persian and redesigned for architecture with respect to the comprehensibility, manageability, and meaningfulness factors. Considering the health indexes of individuals, along with the results of the World Health Organization's Quality of Life Questionnaire (WHOQOL) and SOC scale, it was found that the quality of the constructed environment and individuals' quality of life had a direct relationship with their physical and mental health. This research employed a mixed method. The data were analyzed using the descriptive and inferential statistical method in the SPSS 24 software. Furthermore, the statistical hypothesis testing of the research was performed using Interpretive Structural Modeling (ISM) based on the variance method in the SMART PLS 2 software. According to the research results, the correlation between the constructed environment and sense of cohesion was estimated at 95%. Therefore, a solution was suggested to adopt health-improving approaches so that the health of the space users can be guaranteed and enhanced with no need for additional costs. According to the results, the meaningfulness factor with a correlation coefficient of 0.978 had the highest correlation with the sense of cohesion in a poor neighborhood called Sang Siah. Therefore, as a solution to develop an architectural design in the Sang Siah and similar poor neighborhoods, an architect should further focus on improving the architectural solutions concerning meaningfulness. Moreover, the design in this neighborhood is mainly considered based on enhancing the meaningfulness factor.

سالوتوژنيك , حس انسجام , مجتمع مسكوني , پچند نسلي , محله بصيرالسلطنه

Salutogenic , Residential complex , Multi-generational , Sense of coherence , Basir-Al-Saltane community